‘We willen geen buikspreekpop van de KLM zijn’
| | |
FD
Ruud Sondag (61) heeft er de pest in. Demissionair luchtvaartminister Mark Harbers (VVD) nam onverwacht het besluit de krimp van het aantal vluchten op de luchthaven op te schorten. Het ligt de Brabander, die als interim-ceo al een jaar de scepter zwaait over Schiphol, zwaar op de maag.
Terugkeer naar een half miljoen vluchten per jaar zal Schiphol niet in dank worden afgenomen door de omwonenden. Sondag investeerde veel in de mensen die hij ‘onze buren’ noemt: ‘Zij worden de dupe, ook al is het de vraag wie terug wil en kan naar dat half miljoen. In elk geval niet de luchtverkeersleiding, en ik denk ook de douane en marechaussee en veel airlines niet. Niemand in politiek Den Haag ook. Niemand behalve de PVV. Onze omgevingsexperts vrezen voor onrust.’
Wat betekent dit besluit voor het vertrouwen van uw buren in de politiek?
‘Het maakt de omwonenden niet uit of het uitstel komt door de politiek of door de airlines die aan het gangen (samenspannen, red.) zijn om te voorkomen dat een krimpbesluit in Nederland elders navolging krijgt. Dat laatste vind ik heel zorgelijk. Ik vind dat de airlines hoog spel spelen met hun verzet en vraag me af of de sector wel te temmen valt.’
Het gesprek vindt medio november plaats in de ‘vissenkom’ van de ceo op het hoofdkantoor van de Schiphol Group. Hij houdt voortdurend in de gaten wie er in de directiegang voorbijloopt. Sondag werd ruim een jaar geleden vanwege zijn logistieke expertise bij afvalverwerker Van Gansewinkel en Nedlloyd gevraagd om het ‘infarct’ op de luchthaven op te lossen.
De Wereld in 2024
Schiphol liep in het voorjaar van 2022 compleet vast door een acuut tekort aan beveiligers en bagage-afhandelaars. Het leidde tot extreem lange rijen met boze, soms agressieve reizigers en geschrapte vluchten. Het is nog altijd een traumatische ervaring voor medewerkers, weet Sondag: ‘Ik sprak laatst een floormanager die vertelde vóór de zomervakantie soms niet te kunnen slapen uit angst dat het weer zou misgaan.’
Enkele weken na zijn aantreden – hij volgde de zwaar onder vuur liggende Dick Benschop op – had Sondag zijn diagnose gesteld. Die loog er niet om: Schiphol was op alle fronten uitgehold en uitgewoond. ‘Dat gold voor de ingehuurde arbeid, of het nu hun salaris, roosters of werk betrof. En voor het materieel.’
‘Pier C, bijvoorbeeld, had al tien jaar geleden moeten worden vernieuwd. We bouwen nu een bagagekelder met modern tilmaterieel. We hielden een kelder op de been met tweedehands onderdelen van andere luchthavens die hun kelder hadden vernieuwd. Er is een grote inhaalslag nodig.’
Hoe kan zo’n organisatie, die robuust moet zijn, uitgewoond raken?
‘Ik was er niet bij, maar ik denk dat vorige directies het een verantwoorde gok vonden om onderhoud uit te stellen. Sinds de financiële crisis van 2008 worden de dubbeltjes omgedraaid, en niet alleen hier. Ik heb het ook gezien bij ProRail. Minder kapitaalinvesteringen is bovendien goed voor je financieel resultaat. Ik zie sinds 2008 flinke dividendstromen richting aandeelhouders (Rijk en gemeenten Amsterdam en Rotterdam, red.) gaan. Over de Haagse grootaandeelhouder gesproken: ik mis er soms een activisme dat ons aanspoort te verduurzamen.’
‘De huidige problemen komen ook voort uit de eenzijdige focus van Schiphol op groei, groei, groei. De reservecapaciteit die je inbouwt voor onderhoud en vervanging werd daarvoor gebruikt. Het leidde ertoe dat we de goedkoopste luchthaven van Europa werden. Quite an achievement, maar wel een voorbode van uitholling. Daarom gaan we nu flink investeren. Ook al heeft dat consequenties voor het aantal uit te voeren vluchten.’
Sondag liet zich vorig jaar heel kritisch uit over het personeelsbeleid van Schiphol, met overbelaste en slecht betaalde bagage-afhandelaars en beveiligers. ‘Ik zag dat medewerkers ongemotiveerd en op waren. We hebben sessies gedaan met beveiligers, schoonmakers en andere collega’s. Wat we leerden, is dat het constante hertenderen (aanbesteden, red.) enorme stress oplevert bij die mensen. Heb ik straks nog een baan? Moet het weer goedkoper? Wie zijn straks mijn collega’s? Met onze kille tendermachine creëerden we ons eigen probleem.’
Gaat u minder activiteiten uitbesteden?
‘Ik wil af van de carrousel van elke vijf jaar aanbesteden en toe naar een bestendiger relatie met langere, betere contracten, waardoor mensen zich wezenlijk onderdeel van Team Schiphol voelen. We gaan ook met onze neus boven op de contractpartijen zitten en intensief samenwerken. We willen alles weten: inzicht in de roosters, de vergoedingen, werk- en rusttijden en ook vertellen wat onderdeel moet zijn van de opleiding. Aan zo’n aanpak zouden de airlines een voorbeeld moeten nemen. Ik ben ook blij dat de afhandelaars eindelijk een beter loon krijgen.’
Waarom verloor de luchtvaart in korte tijd zoveel sympathie?
‘Door de coronalockdowns hebben mensen weer ervaren wat stilte is. Er is ook een groeiend sentiment rond klimaat en luchtvaart. Burgers eisen dat we met hun wensen rekening houden. Ik was bij een echtpaar in Aalsmeer. Er waren dakpannen van hun dak gevallen omdat een toestel 125 meter boven hun huis vloog. Die vrouw durfde het huis niet meer uit. Ik voelde schaamte. Daarom kiezen wij niet alleen voor de belangen van de airlines, maar ook voor die van werknemers en onze buren.’
Dat wordt u niet in dank afgenomen door de luchtvaartmaatschappijen. U accepteerde het krimpplan. Zij stapten naar de rechter.
‘Ik vind het zorgwekkend dat zij niet begrijpen dat we, juist omdat dit land zo klein is, rekening met elkaar moeten houden. Het geeft geen pas om te zeggen: u bent er zelf vrijwillig gaan wonen. We moeten rekening met elkaar houden om maatschappelijk acceptabel te blijven.’
Is de relatie met KLM veranderd?
‘De toezichthouder ACM sprak ons zes jaar geleden erop aan dat KLM en Schiphol te dicht op elkaar zaten. We kunnen en willen geen buikspreekpop van de KLM zijn. Ik denk dat we beide afkickverschijnselen hebben, maar dat de nieuwe relatie volwassener is, en gezond is voor het hele luchtvaartsysteem.’
Kunnen reizigers hun voorjaarsvakantie met een gerust hart boeken?
‘Nu we door het kabinetsbesluit terugvallen op het scenario van 500.000 vluchten, is er opnieuw onzekerheid. We hebben de beveiliging weer op orde, maar dan worden andere barsten in het systeem zichtbaar. Toch voel ik me wel comfortabel bij komend voorjaar. We gaan de komende weken puzzelen en ook kijken hoe we de marechaussee kunnen helpen, bijvoorbeeld door mensen erbij te zetten om de rijen sneller te geleiden. Het zou ook helpen als de marechaussee alleen paspoorten hoefde te doen. Cruciaal is dat we ons denken hebben veranderd. We zeggen niet meer: “Dat is niet ons probleem”, maar proberen met heel Team Schiphol samen knelpunten op te lossen.’
Het besluit van Harbers om de krimp op te schorten, biedt Sondag ook kansen. De politiek moet een significant gebaar maken naar de buren om dat te compenseren. Sondag: ‘Schrap de nachtvluchten om de overlast te verminderen. Dat is veel minder revolutionair dan het klinkt. De grote luchthavens in Frankfurt, Parijs en Londen doen dat al. Ik was blij verrast om te zien hoeveel positieve reactie ons achtpuntenplan met het schrappen van nachtvluchten kreeg in de politiek. Het is ook geen bedreiging voor de hubfunctie van Schiphol.’
U heeft het over geluid. De luchtvaart behoort ook tot de grote vervuilers. Wat doet u ter reductie van de CO₂-uitstoot?
‘Deze sector is lastig te vergroenen, maar we gaan helpen. Recent onderzoek leerde ons dat de intercontinentale vluchten de meest vervuilende zijn: 80% van de vervuiling komt van 20% van de vluchten. Waarom zou je niet differentiëren met een klimaattaks die afhankelijk is van het aantal kilometers dat je vliegt? Het is onzin dat het de concurrentiepositie van Schiphol benadeelt: Engeland en Duitsland doen het al. In Engeland betaal je bijna €100 extra als je meer dan 3000 kilometer vliegt en meer dan €200 als je dat eerste klas doet. En vertel de passagiers ook waarom. Het zou ook mooi zijn als het emissiehandelssysteem, waarbij luchtvaartmaatschappijen emissierechten moeten kopen, niet alleen voor Europa zou gelden.’
Gaat luchthaven Lelystad ooit open?
‘Het is niet slim om het niet te doen. Er is door ons 150 miljoen euro in geïnvesteerd en er wordt voor de toekomst nog altijd gerekend met groei van de luchtvaart. Dan is het slim om het luchtruim zo in te richten dat je de pijn beter verdeelt. Rond Lelystad verstoor je de rust van 147 mensen, tegen 100.000 mensen rond Schiphol. Bovendien heb je met Lelystad straks een uitwijkmogelijkheid als er op andere luchthavens onderhoud is. Je kunt dan schuiven.’
Uw termijn loopt op 1 maart af en uw opvolger Pieter van Oord is bekend. Waarom heeft u niet voor vier jaar bijgetekend?
‘Ik ben 61. Het is een zware baan. Schiphol is een 24-uursbedrijf. Ik vind het leuk om dingen in beweging te krijgen, maar wil me niet vier jaar vastleggen. Ik ga nog wel andere dingen doen. Maar eerst ga ik de Camino Real, de pelgrimswandelroute naar Santiago de Compostela, met mijn man afmaken. Mijn belofte heb ik ingelost: Schiphol is weer een functionerende luchthaven.’
Bekijk bericht op "FD"
![[Vliegroutes Schiphol afgelopen maand]](https://www2.vlieghinder.nl/plots/_cache/recent/_thumbnails/_afgelopen_maand.jpg "Vliegroutes boven Nederland van de afgelopen maand")
Geplaatst door ir. B. van Marlen uit Uitgeest
Ik citeer: ‘Het is nog altijd een traumatische ervaring voor medewerkers, weet Sondag: ‘Ik sprak laatst een floormanager die vertelde vóór de zomervakantie soms niet te kunnen slapen uit angst dat het weer zou misgaan.’’ Zou die manager zich ook zo zorgen maken om de nachtrust van tienduizenden landgenoten? Ga daar maar eens voor wakker liggen!
‘Ik zie sinds 2008 flinke dividendstromen richting aandeelhouders (Rijk en gemeenten Amsterdam en Rotterdam, red.) gaan. Over de Haagse grootaandeelhouder gesproken: ik mis er soms een activisme dat ons aanspoort te verduurzamen.’’ Dit heb ik al jaren geschreven, het gaat om het zakkenvullen van de aandeelhouders met hun sterke lobby naar de politiek!
‘De huidige problemen komen ook voort uit de eenzijdige focus van Schiphol op groei, groei, groei.’ Dit klopt helemaal, hè hè, komen we er eindelijk achter?
Een klimaattaks die afhankelijk is van het aantal kilometers dat je vliegt is een heel goed idee. Leest u mee CEO Corendom, met uw paginagrote krantenadvertentie voor verre vluchten met vroegboekkorting? En u ook vliegconsument , die het geen donder kan schelen!?