‘Walvisgebrul’ in de lucht: bijzonder geluid uit vliegtuigen vaker te horen

Misschien is het je opgevallen: bij bepaalde, moderne vliegtuigen komt er als ze laag overvliegen - naast motorgeronk - een brullend walvisgeluid uit. En dat leidt tot ergernis, want de luide 'oeh'-klank is onder aanvliegroutes vaker te horen. Er vliegen steeds meer van dit type vliegtuigen op Schiphol.

Wat je hoort is een lang, zangerig 'oeh'-geluid, dat vergeleken kan worden met het geluid dat bepaalde walvissen maken. Vier verschillende vliegtuigen maken dit geluid: de Airbus A220-100, Airbus A220-300, Embraer E190-E2, Embraer E195-E2.

Vooral mensen die wonen op de aanvliegroutes, horen dit geluid regelmatig. Hoe het klinkt, weet Hans van Willenswaard uit het Noord-Hollandse Limmen als geen ander. Bekijk de video om te horen hoe het walvisgeluid klinkt:

Trillingen in motor
Vliegtuigbouwers Airbus en Embraer weten waar het geluid vandaan komt. Wanneer de vliegtuigmotoren op een bepaalde frequentie draaien tijdens de landing of het taxiën, veroorzaakt dit trillingen in de verbrandingskamer van de motor. Het geluid komt voort uit die trillingen, wat ook wel resonantie wordt genoemd.

Airbus zegt een oplossing te hebben gevonden voor het geluidsprobleem, en belooft de motoren onder handen te gaan nemen.

Uit data die RTL Nieuws heeft opgevraagd bij Flightradar24, blijkt dat er het afgelopen jaar een toename is van dit type toestellen dat op Schiphol aankomt en vertrekt. In 2024 zijn het er dagelijks meer dan in 2023,
Maandelijks aantal vliegtuigen met walvisgeluiden op Schiphol, zie hier.

Dagelijks vliegen er zo'n 100 van deze toestellen op Schiphol, terwijl er in totaal meer dan 1300 vliegbewegingen op Schiphol zijn. Dus uit ongeveer 7,5 procent van de vliegtuigen brult geregeld het walvisgeluid.

Een woordvoerder van Schiphol bevestigt de toename van het aantal vliegbewegingen van deze moderne toestellen. En dat komt door de Airbus A220: van dat type steeg het aantal vluchten in een jaar tijd van 6215 naar 8120.

Landing
Opvallend is dat deze vliegtuigen, die slechts enkele jaren oud zijn, in de markt gezet werden als 'stil'. "Dat gaat over het totale geluidsniveau", zegt Joris Melkert, luchtvaartdeskundige van de TU Delft, tegen RTL Nieuws. "Als er een vliegtuig over komt, dan verandert het geluid continu. Tijdens de landing, wanneer de motoren niet zo hard draaien, is de kans groter dat je dit walvisgeluid hoort."

Klachtenregen: 'Walvisherrie hier!'
Volgens de initiatiefnemer van het onafhankelijke meldpunt Vliegherrie.nl, waar mensen melding doen van geluidsoverlast, 'komen klachten volop binnen'. Iemand uit Heiloo schrijft: "Walvisherrie hier! En weer een vliegtuig. Halve avond al last gehad!"
En een klacht uit Wageningen: "De hele zondag wordt weer aan gort gevlogen met walvis-Embraers." En ééntje uit Leiderdorp: "Pal over onze daken: KLM Cityhopper uit Glasgow inclusief walvisgebrul. Dan hoor ik toch liever een échte walvis!"
Het Bewoners Aanspreekpunt Schiphol (BAS), dat is opgericht door de Luchtverkeersleiding en Schiphol om klachten van vliegtuigherrie te registreren, weet niet hoeveel meldingen er hierover exact worden gedaan. "Toen de Embraer E2 en Airbus A220 vaker op vluchten van en naar Schiphol werden ingezet in verband met vlootvernieuwingen, kregen wij vaker vragen en meldingen over de walvisgeluiden."

Dempers
Luchtvaartexpert Melkert noemt het geen ontwerpfout, maar 'een consequentie van het gekozen ontwerp'. Is dit geluidsprobleem op te lossen? "Het is zeker wel op te lossen. De fabrikant kan nog spelen met vormgeving, of dempers installeren. Maar de vraag is of het prioriteit heeft bij de vliegtuigmaker. De veiligheid bijvoorbeeld is niet in het geding."

Maar is er dan een terugroepactie nodig? "Nee", zegt Melkert. "Het kan zijn dat dit in maandelijks, regulier onderhoud wordt meegenomen. Of tijdens een grote onderhoudsbeurt."

Omwonenden Schiphol gaan aangifte doen om geluidsoverlast. Lees ook hier.

Vliegtuigbouwer Airbus zegt in een reactie aan RTL Nieuws dat het geluid 'alleen voorkomt in zeer specifieke vliegomstandigheden'. "Voor het geluid heeft Airbus een corrigerende maatregel gevonden. De oplossing is door Airbus ontwikkeld en getest, en is gereed voor implementatie tijdens de reguliere onderhoudsactiviteiten", zegt een woordvoerder.

Motor verbeteren
Vliegtuigmotorbouwer Pratt & Whitney, die de Embraer-motor heeft ontwikkeld, benadrukt in een reactie dat deze toestellen 75 procent minder geluid uitstoten in vergelijking met de vorige generatie vliegtuigen. "Ze voldoen aan de internationale geluidsnormen en het geluid heeft geen invloed op de technische uitwerking of de vluchtveiligheid. Het gemelde geluid is af en toe hoorbaar als de motoren op een laag toerental werken. Dit soort geluid komt veel voor in de branche."

Pratt & Whitney blijft investeren in het verbeteren van de motor, 'inclusief mogelijke aanpassingen die dit geluid kunnen verhelpen'.