Verbod op lawaaiigste vliegtuigen gaat gemeenten en provincies niet ver genoeg

Door Herman Stil

Het weren van de grootste herriemakers op Schiphol gaat volgens de 56 gemeenten en de 4 provincies van de Schipholregio lang niet ver genoeg. Zij willen dat het demissionaire kabinet strengere maatregelen neemt om de geluidsoverlast te temperen.

Luchtvaartmaatschappij KLM heeft de Boeing 747-400, een beruchte lawaaimaker, voor passagiersvluchten al buiten gebruik gesteld. Het toestel wordt door KLM-dochter Martinair nog wel gebruikt, voor vrachtvervoer.

Demissionair luchtvaartminister Mark Harbers wil nog dit jaar de regels voor oude lawaaimakers aanscherpen, zodat ze niet meer op Schiphol mogen landen. Dat is rijkelijk laat; de Tweede Kamer nam al in 2018 een motie aan waarin de toenmalige regering werd opgeroepen maatregelen te treffen.

Een verbod op herrieschoppers maakt deel uit van de kabinetsplannen om de geluidshinder rondom Schiphol terug te dringen tot binnen de wettelijke grenzen. Het gaat daarbij om verouderde toestellen, vaak viermotorige luchtreuzen uit de vorige eeuw, die van tijd tot tijd nog op Schiphol landen en bijna zonder uitzondering voor vrachtvervoer worden gebruikt.

Hun aantallen zijn de afgelopen jaren al sterk geslonken doordat Schiphol zelf hoge havengelden vraagt aan maatschappijen die met zulke toestellen willen landen, zeker als dat ’s nachts gebeurt. Vorig jaar ging het om 436 vluchten, maar dat had ook met de nasleep van de coronapandemie te maken. In 2018 waren het er nog 2500.

Nauwelijks zoden aan de dijk
Afgezet tegen de 400.000 starts en landingen die Schiphol vorig jaar registreerde (of de bijna 497.000 starts en landingen van 2018), zet de ingreep nauwelijks zoden aan de dijk. Dat komt vooral doordat de Europese normen beperkt zijn.

Onder het aanstaande verbod vallen alleen vliegtuigtypes die voor het eerst in de jaren zeventig of vroege jaren tachtig vlogen, zoals de Boeing 747-200, de Airbus A300 en de Boeings 757 en 767, die van tijd tot tijd nog op Schiphol starten en landen. Ruwweg 2 procent van alle vluchten wordt in Europa met zulke toestellen gemaakt. In 2017 was dat nog 5 procent.

Het kabinet geeft aan met de maatregel vliegtuigen die verhoudingsgewijs veel klachten opleveren, aan te pakken. Maar de meeste overlast op Schiphol komt niet van deze categorie, maar van grote, viermotorige vliegtuigen van een generatie later die niet onder de ingreep vallen. Zo stond de Boeing 747-400 vorig jaar 13 keer in de top twintig van toestellen met de meeste herrieklachten bij klachtendienst Bewoners Aanspreekpunt Schiphol (BAS).

Roep om uitbreiding
Schipholgemeenten, waaronder Amsterdam, Amstelveen en Haarlemmermeer en de provincie Noord-Holland vinden de ingreep dan ook lang niet ver genoeg gaan. Ook omdat de kabinetsmaatregel alleen geldt voor nieuwkomers. Luchtvaartmaatschappijen die al start- en landingsrechten hebben, blijven buiten schot, ook al gebruiken ze die rechten voor lawaaimakers als de Boeing 747-400.

Belangenorgaan Bestuurlijke Regie Schiphol (BRS), dat 56 gemeenten in de regio Schiphol en de provincies Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland vertegenwoordigt, wil nu dat er ook een verbod komt op bestaande vluchten en op vliegtuigtypes die steevast hoog scoren bij klachtendienst BAS.

Maar dat stuit weer op bezwaren van andere EU-landen en van de luchtvaartbranche, omdat zulke toestellen nog veel in Europa worden gebruikt. Onder meer KLM, dat haar Boeings 747-400 voor passagiersvervoer en combi's in coronatijd aan de kant heeft gezet, vliegt nog met vier Boeings 747-400F voor vrachtdochter Martinair. Vanaf 2026 worden die vervangen door veel stillere Airbussen A350F’s.

De Europese regels bieden ook nog eens allerlei uitzonderingen. Zo zijn historische vliegtuigen en overheidsvliegtuigen van de maatregel uitgezonderd en geldt er coulance voor maatschappijen uit ‘ontwikkelingslanden’, waaronder vrachtvervoerders, die om financiële redenen met lawaaitoestellen naar EU-landen vliegen. Het kabinet bepleit nu in Brussel een uitbreiding van de regels, zodat meer vliegtuigtypes kunnen worden aangepakt.

Hoogst scorende toestellen
Ook Schiphol vindt de kabinetsmaatregel lang niet ver genoeg gaan. Schipholtopman Ruud Sondag kondigde afgelopen april in Het Parool aan de regels voor lawaaimakers verder te willen aanhalen, naast een nachtsluiting en een verbod op zakenjets en privévliegtuigen. “Vanaf 1 november mogen de grootste lawaaimakers hier niet meer komen,” aldus Sondag. “Stapsgewijs willen we dat tot eind 2025 uitbreiden. Dan gaat het om de toestellen die standaard het hoogst scoren bij klachten van omwonenden.”

De inspraakperiode voor de kabinetsbeperking van lawaaimakers op Schiphol loopt af op woensdag 16 augustus.