Uur U voor luchthaven Eelde, poort van het noorden
Door Mark Duursma
Drie gemeenten beslissen deze week over het lot van luchthaven Eelde. Alleen een investering kan het kwijnende vliegveld redden.
Van Eelde naar Boston of Singapore. ‘Hub, de wereld over’, is de leus van Groningen Airport Eelde sinds in september de lijndienst naar het knooppunt (hub) Kopenhagen werd geopend. De Deense hoofdstad biedt immers verbindingen met de rest van de wereld. Op de eerste dag arriveerde een passagier uit Qatar, via Kopenhagen, in Eelde. Directeur Marco van de Kreeke: „We hebben hem verwelkomd met een bloemetje. Hij begreep er niets van.”
Het kleine vliegveld op de rand van Drenthe en Groningen heeft grote ambities. Deze week wordt duidelijk of de politiek die ambities deelt. Drie aandeelhouders beslissen of ‘Eelde’ groen licht krijgt voor groei.
De raad van Tynaarlo (eigenaar van 4 procent van de aandelen) kwam er dinsdagavond niet uit. Leefbaar Tynaarlo en D66 willen meer bijdragen van het bedrijfsleven en stemden tegen groei. Woensdag beraadt Groningen (26 procent) zich, donderdag is Assen (10 procent) aan de beurt.
De andere twee aandeelhouders, de provincies Groningen en Drenthe, bezitten samen 60 procent van de aandelen. Zij gingen vorige week akkoord met investeren in de ‘Toegangspoort van het Noorden’. Alleen SP en GroenLinks stemden tegen. Als de gemeenten de provincies volgen, kunnen de bestuurders op zoek naar de 46 miljoen euro die de komende tien jaar nodig is om Eelde rendabel te maken. Dat is de afgelopen jaren niet gelukt.
Naar Londen of Gdansk
Naar passagiersaantallen zijn Groningen en Maastricht de kleintjes van de vijf commerciële vliegvelden. Schiphol, Eindhoven en Rotterdam/Den Haag, onderdeel van de Schiphol Group, zijn de grote drie. Eelde haalde vorig jaar een record van 220.000 passagiers, maar valt dit jaar terug naar 180.000 door minder vluchten naar Turkije en Griekenland. Ter vergelijking: Eindhoven groeit dit jaar met 9 procent naar 4,7 miljoen passagiers
Vliegveld Eelde, geopend in 1931 en echt in bedrijf sinds 1955, is goed uitgerust met twee banen van 1.500 en 2.500 meter lang. De gangbare vliegtuigtypes Airbus A320 en Boeing 737 kunnen er landen, zelfs de grotere Boeing 767.
Zes maatschappijen vliegen op tien steden in acht landen. Naast vakantievliegers Transavia, Corendon en TuiFly gaat het om Flybe (Londen Southend), Wizzair (Gdansk) en Nordica (Kopenhagen). Tweederde van de passagiers vliegt met charters op vakantiebestemmingen, eenderde met lijnvluchten. Het aantal lesvluchten daalt, de vliegschool van KLM kampt met te weinig studenten.
Doorgaan zoals nu is geen optie voor Eelde. Tussen 2003, toen de regionale overheden de aandelen van het Rijk overnamen, en 2012 legden de aandeelhouders jaarlijks 1 miljoen euro bij om het exploitatietekort te dekken. In 2015 had het vliegveld 5,2 miljoen euro aan baten. Dat zijn voornamelijk luchthavengelden, vergoedingen die een vliegveld aan luchtvaartmaatschappijen berekent om een vlucht af te handelen. De 6,2 miljoen euro aan kosten betroffen vooral salarissen.
Tal van studies leidden tot drie scenario’s: afbouwen, doorgaan (met verlies) of investeren. Voor een publieksconsultatie werden de opties vertaald als Klein Vliegveld, Vakantievluchten en Toegangspoort van het Noorden. De derde variant kreeg 86 procent van de 2.600 stemmen. Ook het regionale bedrijfsleven sprak zich uit voor groei. Een luchthaven is een vestigingsfactor voor bedrijven, jaagt toerisme aan en leidt tot aanvullende economische activiteiten, zo is de redenering.
Voor 1,5 miljoen Nederlanders zijn wij de dichtstbijzijnde luchthaven.
1,5 miljoen Nederlanders
De groei moet komen uit de lijnvluchten, zegt directeur Van de Kreeke, vooral van budgetmaatschappijen. Cruciaal is uitbreiding van verbindingen met hubs zoals Kopenhagen. „Ik ben bezig met München. Manchester is ook heel interessant voor ons. Van daar kun je met Emirates en Virgin overal naartoe.”
Over de vraag maakt Van de Kreeke zich geen zorgen. „Voor 1,5 miljoen Nederlanders zijn wij de dichtstbijzijnde luchthaven.” Is zijn vliegveld wel goed bereikbaar? „De meeste passagiers komen met de auto. We hebben nu ook een shuttlebus naar station Groningen, aansluitend op de lijnvluchten.”
En de dreigende concurrentie van Lelystad, dat vanaf 2019 de overloop van Schiphol moet gaan opvangen? „Voor de charters naar de zon wordt dat een concurrent, maar het is koffiedik kijken. We weten nog niet wie vanaf Lelystad gaat vliegen. Lijndiensten gaan ze niet doen, wij wel.”
Kosten van de brandweer
In alle onderzoeken wordt een voorwaarde gesteld aan een haalbare exploitatie van het vliegveld. Beheer en exploitatie moeten worden gesplitst. Overheidstaken als brandweer en veiligheidscontrole moeten buiten de exploitatie om worden gefinancierd. Bij veel regionale vliegvelden in Europa betaalt de overheid deze kosten. Een commerciële exploitant moet zichzelf dan kunnen bedruipen.
Volgens Van de Kreeke kosten de publieke taken 30 van de benodigde 46 miljoen euro. Het bedrijfsleven draait in dit model op voor 10 miljoen euro marketingkosten om nieuwe bestemmingen te promoten en 6 miljoen aan investeringen in infrastructuur. „Het bedrijfsleven moet wil tonen.”
Ook de PvdA in de Groningse gemeenteraad wil een bijdrage van het bedrijfsleven, zegt fractievoorzitter Carine Bloemhoff. „We hebben een positieve grondhouding, maar we trekken niet meteen de portemonnee. Eelde is van belang voor de economie van Noord-Nederland. Dat mag niet alleen de overheid geld kosten.”
Bekijk bericht op "nrc.nl"
![[Vliegroutes Schiphol afgelopen maand]](https://www2.vlieghinder.nl/plots/_cache/recent/_thumbnails/_afgelopen_maand.jpg "Vliegroutes boven Nederland van de afgelopen maand")
Geplaatst door Michiel uit Voorschoten
Ook de verlieslatende KLM vliegschool houdt het waarschijnlijk snel voor gezien. Tot opluchting van de velen in Haren en Glimmen die geterroriseerd werden door laag overscherende tweeprops.