Tegen alle klimaatdoelen in steunt Nederland de fossiele sector met ruim 8 miljard euro per jaar

Door Frank Straver

Ondanks groene beloftes blijft Nederland de fossiele industrie jaar op jaar met miljarden spekken.

Op de ingeslagen weg naar een duurzame economie is Nederland een notoire spookrijder. Tegen alle klimaatdoelen in steunt het Rijk de fossiele sector, dé bron van broeikasgas (CO2), met ruim 8 miljard euro per jaar. Dit helpt lucht- en scheepvaart, industrie en vuile energiecentrales. Hiermee frustreert de overheid niet alleen de eigen klimaatambities, ze schendt ook Europese afspraken. Dit concludeert Milieudefensie vandaag in een studie, samen met het klimaatbureau Oil Change International (OCI).

Milieuorganisaties noemen het schokkend dat Nederland er al jaren niet in slaagt die miljardensubsidies te verminderen. Nederland steekt jaarlijks zo’n 8 miljard euro in olie, gas en kolen door allerlei subsidies, regelingen en belastingvoordelen. Dat bedrag is al jarenlang hetzelfde.

Dat terwijl Nederland al in 2013, in Europees verband, beloofde om financiering van de vuile economie in 2020 te beëindigen. Hoofdonderzoeker Laurie van der Burg: “Sindsdien is er feitelijk niets gebeurd.” Dat is zorgwekkend omdat de klimaatcrisis aangepakt moet worden, vinden Milieudefensie en OCI. Met de bouw van zonne- en windparken is Nederland na lang treuzelen van start, maar de Parijs-doelen liggen nog ver buiten bereik. Milieujuristen kijken daarom of het mogelijk is om Nederland te dwingen tot het stoppen van fossiele steun.

Twistpunt
In hoeverre ‘fossiele subsidie’ bestaat, bleef tot dusver een twistpunt. Andere rekenbureaus turfden ‘slechts’ enkele miljarden aan gegunde voordelen. “Wat niet wil zeggen dat voordelen altijd vervuiling geven”, zegt een woordvoerder van adviesbureau CE Delft. “Gaswinning in kleine veldjes op zee krijgt fiscaal voordeel, maar vanwege de lage gasprijs boort er geen bedrijf.”

CE Delft turfde zelf eens 4 miljard aan voordelen voor vervuilers. Dat de studie vandaag dubbel zo hoog ligt, komt doordat hierin vrijwel alles wat riekt naar fossiele steun meetelde. Bijvoorbeeld ook financiering aan vuile energieprojecten door ABN Amro, voor een groot deel in handen van de Nederlandse staat. Verder tellen garantstellingen aan vervuilende buitenlandse projecten mee, zoals kolencentrales of oliepijpen in Azië of Afrika.

Volgens het ministerie van financiën hebben die garantstellingen niets met steun aan vervuiling te maken. De garantstellingen zouden een vorm van ontwikkelingsgeld zijn. Bovendien heeft het geen zin als Nederland de garanties intrekt, zei staatssecretaris Vijlbrief recent in een brief (Lees hier) aan de Tweede Kamer, omdat een ander land ze dan afgeeft.

Definitiekwestie
De kritiek op deze vorm van subsidie klinkt dus al langer. Maar kabinetten hielden tot nu toe vol dat er geen sprake was van het spekken van de vuile industrie. Dat is een definitiekwestie. De regering verweerde zich door te stellen dat belastingvoordelen, zoals lage energiebelasting voor de industrie, niet gezien moeten worden als steun aan vervuiling. Ook minister Wiebes (economische zaken & klimaat) zat op die lijn.

Daar lijkt nu verandering in te komen. Wiebes is de eerste minister die laat uitrekenen of, en hoeveel steungeld het Rijk laat vloeien naar vuile bronnen. Na de zomer presenteert hij die rekensom, gemaakt door de Oeso en het Internationaal Energie Agentschap (IEA). De Tweede Kamer dwong dat onderzoek af. Een meerderheid wil openheid over fiscale voordelen die de fossiele industrie geniet. Frankrijk, Italië en Duitsland rapporteren al over financiering die de fossiele sector bevordert. Geen enkel EU-land is zover dat fossiele voordelen nu stoppen, zoals in 2013 beloofd.

Landen willen eerst geldstromen uitpluizen, waarna de politiek kan besluiten om steungeld stop te zetten. Volgens de milieubeweging is de coronacrisis daar het uitgelezen moment voor, zodat ‘groen herstel’ mogelijk wordt. Ondertussen hameren werkgeversorganisaties erop dat bedrijven en banen behouden moeten blijven.

Lees ook hier:
‘Schokkende’ cijfers: meer geld wereldwijd besteed aan subsidie fossiele energie dan aan zorg
Overheden geven dit jaar wereldwijd ruim 4,6 biljoen euro uit aan subsidies op fossiele brandstoffen. Dat heeft het Internationale Monetaire Fonds IMF berekend. De subsidies op brandstoffen als olie en steenkool zijn veel hoger dan eerder werd aangenomen, aldus het IMF in een rapport waarover Trouw in 2005 al berichtte.