Straaljagers op vakantievliegveld? Gewoon wennen en organiseren

Luchtvaartexperts over plan voor F-35 op Lelystad Airport

Door Polo Laconi

Defensie ziet in Lelystad Airport de beste optie voor oefenvluchten met F-35 jachtvliegtuigen. De luchthaven is ook volop in beeld als vakantievliegveld. Gaat dat wel samen? Drie luchtvaartexperts zien weinig bezwaren.

Een Airbus A320 vol met opgewonden passagiers staat klaar om te vertrekken naar een zonnige vakantiebestemming aan de Middellandse Zee. Plotseling klinkt een bulderend lawaai. Verschrikt kijken mensen door het vliegtuigraam naar buiten en zien hoe een donkergrijze straaljager met hoge snelheid voorbij raast en opstijgt.

,,Bedankt voor uw geduld", zegt de piloot via de intercom. ,,Nu de F-35 van de Koninklijke Luchtmacht is vertrokken, mogen wij de startbaan op en kunnen we aan onze vlucht beginnen."

Het klinkt misschien vreemd, maar over een paar jaar zou dit een alledaagse situatie op Lelystad Airport kunnen zijn; althans, als het aan Defensie ligt. Want dat ziet in de Flevolandse luchthaven de beste optie voor extra oefenvluchten met F-35 jachtvliegtuigen.

Dreiging
Vanwege de verslechterde internationale veiligheidssituatie en de dreiging van Rusland wil Defensie meer oefenen met de F-35. Met dit gevechtsvliegtuig worden jaarlijks 5200 vliegbewegingen uitgevoerd vanaf de vliegbases in Leeuwarden en Volkel. De luchtmacht zoekt plek voor nog eens 2300 extra oefenvluchten.

Daarbij is het oog gevallen op Lelystad Airport. In de directe omgeving van deze luchthaven wonen weinig mensen en volgens staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie leidt een keuze voor Lelystad tot 'significant de minste negatieve geluidseffecten op woningen'. Ook uit militair oogpunt geniet Lelystad Airport de voorkeur, stelt Tuinman. ,,Dan zorg je voor geografische spreiding van de F-35: Leeuwarden in het noorden, Volkel in het zuiden en Lelystad in het midden."

Defensie onderzoekt de komende tijd of Lelystad Airport daadwerkelijk geschikt is als uitvalsbasis voor F-35's. Deze krant legde deze vraag alvast voor aan drie luchtvaart- en luchtmachtexperts. De cruciale vraag is: gaan straaljagers en vakantievluchten naar de zon wel samen op hetzelfde vliegveld?

,,Ja, dat kan prima", zegt luchtvaartexpert Joris Melkert van de TU Delft. ,,Eindhoven Airport is daarvan een mooi voorbeeld. Dat is een militair vliegveld dat ook al jaren voor civiele luchtvaart wordt gebruikt. Op Lelystad Airport zou het andersom zijn. Dat is een civiel vliegveld dat dan ook door militairen wordt gebruikt."

De 2300 vliegbewegingen waarvoor Defensie plek zoekt, zijn volgens Melkert allerminst een schokkend aantal. ,,Dat zijn er gemiddeld zes per dag. Als je de weekenden eraf haalt, misschien negen. Dit soort aantallen kun je prima inpassen in een schema met vakantievluchten."

Op Eindhoven Airport vliegt Defensie hoofdzakelijk met transportmaterieel, niet met straaljagers zoals de F-35. Toch ziet ook oud-luchtmachtofficier en defensie-expert Patrick Bolder geen obstakels. ,,Technisch en operationeel is er geen enkel probleem. Die verschillende soorten vliegtuigen, civiel en militair, kunnen luchtverkeersleiders prima door elkaar heen breien."

Daar sluit luchtvaartdeskundige Benno Baksteen zich bij aan. ,,Vakantievluchten en F-35's gaan prima samen op dezelfde luchthaven. Het is een kwestie van goed organiseren, al zal het voor alle gebruikers wel even wennen zijn."

De F-35's zullen Lelystad Airport alleen gebruiken om te vertrekken en te landen. Voor oefeningen vliegen zij snel door naar een gebied ten noorden van de Waddenzee. Soms oefenen gevechtsvliegtuigen ook boven Friesland en Brabant.

Toch kunnen F-35 straaljagers niet zomaar vanaf Lelystad Airport opereren. De luchthaven is uitgerust met een moderne passagiers- terminal, maar voor Defensie zijn er geen faciliteiten. ,,Er zal een ground crew moeten komen", zegt Bolder. ,,Er is beveiliging nodig, want er mogen geen pottenkijkers bij. De civiele en militaire gedeelten zullen strikt van elkaar gescheiden zijn."

Hangars
Ook zullen er voorzieningen voor onderhoud en stalling gebouwd moeten worden. ,,Denk aan hangars en shelters", zegt Melkert. ,,Dat zijn een soort hangars met een omkasting van dik beton. Bij een aanval staat zo'n F-35 daar in principe veilig."

Ook zal er onderhoud gepleegd moeten worden, zegt Melkert. ,,Daarvoor heb je weer andere hangars nodig. Lelystad zal een wezenlijk andere luchthaven worden dan die nu is."

De vliegbasis in Leeuwarden heeft een landingsbaan van 3000 meter, die in Volkel is 20 meter langer. De strip op Lelystad Airport is met 2700 meter beduidend korter, maar dat is volgens Melkert geen probleem. ,,Een landingsbaan van 2700 meter is voldoende voor een F-35."

Hoewel Lelystad Airport op pole position ligt, is de komst van de F-35 daar nog niet definitief. Defensie onderzoekt ook vier andere locaties: voormalige vliegbasis De Peel, vliegveld Eelde, vliegbasis Woensdrecht en Twente Airport.

De provincie Flevoland en de gemeente Lelystad verzetten zich niet tegen de mogelijke komst van de F-35. Wel leggen ze een keiharde voorwaarde op tafel: straaljagers zijn alleen welkom als het vakantievliegveld er ook komt. ,,Alleen jachtvliegtuigen op Lelystad Airport is voor de gemeente onbespreekbaar", zegt wethouder Dennis Grimbergen.

Duidelijkheid zal niet lang op zich laten wachten. In 2025 neemt het kabinet een definitief besluit over zowel de opening van het vakantievliegveld als over de nieuwe vliegbasis voor de F-35.