Snelle groei leidt tot machtsverschuivingen op Schiphol
| | |
FD 30-06-2017
Er zijn misschien harde verwijten heen en weer gegaan, samen een biertje drinken kan nog altijd. Dat was deze week de geruststellende boodschap van Schiphol-topman Jos Nijhuis. Na een overleg met KLM-ceo Pieter Elbers en de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Sharon Dijksma was er gezellig wat gedronken. 'Er zijn dingen benoemd, we hoeven niet voorzichtig te zijn met elkaar', stelde de Schiphol-topman in het AD.
Kwaad al geschied
Volgens Nijhuis is er niets aan de hand, maar zijn positie is de afgelopen maanden aanzienlijk verzwakt. Na een rampzalig drukke meivakantie heeft de reputatie van Schiphol, die het als overstapluchthaven moet hebben van gebruiksvriendelijkheid, een knauw opgelopen. De luchthaven investeert op aandringen van de sector en de staatssecretaris nu miljoenen in maatregelen om te voorkomen dat passagiers deze zomer weer massaal in de rij staan.
Maar het kwaad is al geschied. Schiphol groeit al enkele jaren razendsnel, terwijl het tempo van investeringen is achtergebleven. De luchthaven verwacht dat het meer dan de helft van de dagen in juli en augustus topdrukte zal zijn. Met lange wachtrijen tot gevolg, iets waar Nijhuis zich naar eigen zeggen af en toe voor 'doodschaamt'.
Het is een heel andere toon dan in januari. 'Ik ben er eigenlijk wel klaar mee dat steeds met het vingertje naar Schiphol wordt gewezen', zei Nijhuis toen in deze krant. Er zijn wellicht momenten geweest dat de topman had gewenst dat hij het had gehouden bij twee termijnen als ceo, in plaats van in 2016 te tekenen voor verlenging met twee jaar.
Knieval
De knieval van Schiphol is een overwinning voor KLM, de grootste gebruiker van de luchthaven. KLM spreekt al enige tijd van wanbeleid door Nijhuis, die te veel ruimte zou hebben gegeven voor de groei van budgetmaatschappijen als Ryanair, terwijl juist afgesproken is dat Schiphol voorrang moet geven aan uitbreiding van het internationale bestemmingennetwerk. Ook stelt KLM dat Nijhuis te weinig heeft geïnvesteerd. Dat de maatschappij zich enkele jaren geleden zelf nog verzette tegen extra investeringen, zoals staatssecretaris Dijksma vorige week fijntjes opmerkte, vergeet het bedrijf daarbij te vermelden.
Deze week diende KLM een schadeclaim in tegen Schiphol vanwege de schade van 'ettelijke miljoenen' die de drukte in de meivakantie zou hebben opgeleverd. En op aandringen van KLM schrapt Schiphol volgend jaar een omstreden marketingbijdrage voor maatschappijen die routes openen. Tot grote ergernis van KLM ontvingen aartsrivalen als Emirates en Qatar Airways de afgelopen jaren miljoenen voor nieuwe routes die flinke concurrentie opleverden voor de Nederlandse maatschappij.
Invloed delen
De concessies van Schiphol kunnen echter niet verhullen dat de positie van KLM minder dominant wordt. Concurrenten als EasyJet, met 6 miljoen passagiers de tweede luchtvaartmaatschappij op Schiphol, groeien sneller en eisen meer invloed op de besluitvorming met betrekking tot de luchthaven. Op dit moment is KLM de enige maatschappij met een eigen plek in de Omgevingsraad Schiphol (ORS), het orgaan dat beslist over de toekomst van de luchthaven. EasyJet eiste eerder deze maand ook een plek aan tafel.
KLM en Schiphol voelen bovendien de hete adem van de mededingingsautoriteit, toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM). De ACM onderzoekt al sinds 2013 of Schiphol niet te veel financiële en organisatorische voordelen geeft aan zijn grootste klant. Aanleiding voor het onderzoek is een rapport van de commissie 'Shared Vision', die in 2012 werd ingesteld om de toen ook al broze relatie tussen KLM en Schiphol te verbeteren.
Politiek gevoelig
ACM-bestuursvoorzitter Chris Fonteijn beloofde in 2016 dat de toezichthouder dat jaar al de resultaten naar buiten zou brengen. Opmerkelijk genoeg is dat nog steeds niet gebeurd. In de sector wordt druk gespeculeerd over de redenen om nog niet naar buiten te komen met het onderzoek, dat mogelijke conclusies bevat die niet alleen gevoelig liggen bij KLM en Schiphol, maar ook bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu dat het luchtvaartbeleid bepaalt. Wat de uitkomst ook zal zijn, de verhoudingen in de Nederlandse luchtvaartsector zijn al fundamenteel veranderd. Bekijk bericht op "FD 30-06-2017"
![[Vliegroutes Schiphol afgelopen maand]](https://www2.vlieghinder.nl/plots/_cache/recent/_thumbnails/_afgelopen_maand.jpg "Vliegroutes boven Nederland van de afgelopen maand")
