Schiphol moet stoppen de prijsvechter onder Europese luchthavens te zijn

De luchthaven gaat zijn grondpersoneel beter betalen, maar wordt daardoor wel veel duurder voor luchtvaartmaatschappijen.

Schiphol wordt op termijn een van de duurste luchthavens van Europa voor luchtvaartmaatschappijen. Dat zei minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) woensdag in een debat in de Tweede Kamer over luchtvaart.

Nu is Schiphol nog een van de goedkopere luchthavens in Europa: luchtvaartmaatschappijen betalen hier over het algemeen minder voor alle benodigde faciliteiten dan elders.

De kostenstijging is het gevolg van nieuw beleid om te investeren in de werknemers op Schiphol. Zij krijgen beter betaald – in de zomer en daarna – en hun werk moet veiliger en gezonder worden. De luchthaven heeft dat deze week met FNV en CNV afgesproken.

Door te investeren in personeel op Schiphol – van bagagemedewerkers en schoonmakers tot beveiligers en chauffeurs van het besloten busvervoer – hoopt de luchthaven de chaos van de afgelopen maanden in de toekomst te voorkomen. Personeelstekorten, mede door bezuinigingen in de coronacrisis, en een verrassend grote vraag naar vliegvakanties leidden de afgelopen weken tot grote problemen op de luchthaven.

Tijdens het paasweekeinde verstoorde een wilde staking van KLM-medewerkers het vliegverkeer. En in de meivakantie en de weken erna zorgde een tekort aan beveiligers voor lange rijen voor de security. Een betere beloning zou bijvoorbeeld beveiligingspersoneel moeten overhalen in dienst te blijven – nu nemen er nog meer ontslag dan er nieuwe bij komen – of meer uren te maken.

Het Kamerdebat van woensdag ging over twee thema’s: de recente problemen op Schiphol en, in het verlengde, de toekomst van de luchthaven en de luchtvaart in Nederland. Suzanne Kröger (GroenLinks) ziet een verband. „De chaos op Schiphol was voor mij geen nieuws. Het is een symptoom van de problemen die al jarenlang spelen op de luchthaven.”

Kröger hekelde de doorgeschoten marktwerking tussen de vele dienstverlenende bedrijven op Schiphol en de slechte arbeidsomstandigheden die daardoor ontstaan voor (laaggeschoolde) medewerkers. Allemaal om de goedkoopste luchthaven van Europa te blijven, aldus Kröger, en om zoveel mogelijk luchtvaartmaatschappijen aan te trekken. „Schiphol is veel te groot geworden. ”

Schiphol moet dus stoppen te streven naar onvoorwaardelijke groei, vindt ook minister Harbers. De luchthaven moet stoppen met steeds bezuinigen om, zoals een Kamerlid verwoordde, de „prijsvechter onder de Europese luchthavens te zijn”. Dat was lang kabinetsbeleid en staat ook verwoord in een Actieagenda Schiphol 2016. Een streng kostenbeleid moest de concurrentiepositie van de Amsterdamse luchthaven versterken.

Kröger vroeg aan het eind van het debat: „We gaan niet meer sturen op de goedkoopste willen zijn, of de grootste. Maar waar sturen we dan wel op? Daarop hoor ik eigenlijk geen antwoord van de minister.” Zij wilde onder meer weten hoe de minister gaat zorgen dat er minder wordt gevlogen over korte afstanden. Londen is de populairste bestemming vanaf Schiphol, terwijl reizigers ook de internationale trein kunnen nemen.
Lees ook: Dit is niet zoals ‘ons Schiphol’ zou moeten zijn, zegt Dick Benschop in de Tweede Kamer

Harbers zei eerder in het debat dat hij daarvoor de Luchtvaartnota, waarin het kabinet het beleid voor de luchtvaart formuleert, gaat aanscherpen. De nota, opgesteld door toenmalig minister Cora van Nieuwenuizen (VVD), dateert van tijdens de coronacrisis. Harbers wil onder meer scherper formuleren welke bestemmingen vanaf Schiphol bijdragen aan het Nederlandse publieke belang.

Harbers: „Met het aantreden van dit kabinet, en de voornemens in het coalitieakkoord, kun je niet volhouden dat wij concurreren op het allerlaagste kostenniveau.” Hij noemde de vliegtaks, het isoleren van woningen rond Schiphol, en de gestegen tarieven van Luchtverkeersleiding Nederland. „Dat zal ertoe leiden dat Schiphol waarschijnlijk een van de duurste luchthavens van Europa wordt. Ik vind: als je goede kwaliteit biedt, mag dat een prijs hebben.”

De investeringen in het personeel moet Schiphol gaan doorberekenen aan de luchtvaartmaatschappijen, stelde Harbers, ook al liggen de huidige tarieven (havengelden) inmiddels vast voor de komende drie jaar.

De minister beloofde de Kamer dat hij na de zomer zijn uitgewerkte plannen voor de Nederlandse luchtvaart zal sturen. Die moeten gaan over allerlei thema’s rond Schiphol, van het economisch belang van de luchthaven en de kwaliteit van het bestemmingennetwerk tot de impact op het klimaat van de luchthaven (CO2, stikstof, ultrafijnstof), het maximale aantal vliegbewegingen en de hinder voor omwonenden. Harbers: „Dat is best een ingewikkelde puzzel.”