Schiphol gebukt onder rechtszaken

CONFLICT - Toekomst luchthaven op losse schroeven

Door Yteke de Jong en Koen Nederhof

Schiphol staat momenteel zwaar onder druk door meerdere rechtszaken, waardoor de toekomst van de luchthaven op losse schroeven staat. Dinsdag dient een cruciaal kort geding over de krimp van Schiphol, daarnaast lopen er zaken over het ontbreken van een natuurvergunning, valsheid in geschrifte en het hoofdpijndossier van de nieuwe A-pier.

De juridische afdeling van Schiphol draait momenteel overuren, want dinsdag dienen twee rechtszaken. Luchtvaartmaatschappijen KLM en Delta willen voorkomen dat Schiphol het komend jaar 460.000 vliegbewegingen in plaats van 500.000 starts en landingen afhandelt. Volgens de luchtvaartmaatschappijen is niet de juiste procedure doorlopen om tot dit besluit te komen. Volgens Schiphol en minister Harbers (Infrastructuur) kan dit gewoon. Het gaat om een tussenstap richting de wens tot een uiteindelijke krimp naar 440.000 starts en landingen.

Inbreuk

Aan het kort geding is een tweede zaak van onder meer de mondiale, Europese en Amerikaanse luchtvaartkoepels, plus een aantal andere luchtvaartmaatschappijen toegevoegd. Een woordvoerder van luchtvaartkoepel IATA meldt dat inbreuk gemaakt wordt op Europese slotregels door de beslissing.

Dan was er nog de chaos op Schiphol afgelopen jaar. Die kostte luchtvaartmaatschappijen en de reiswereld honderden miljoenen. Airlines legden afzonderlijk hun claims neer en wachten nu op afhandeling. Duidelijk is daarbij dat een gang naar de rechter een optie is voor veel partijen als de vergoeding er niet komt. Ook reiskoepel ANVR houdt die optie open, zegt woordvoerster Hanita van der Meer. „We wachten nu rustig af, maar het is een laatste middel als je merkt dat er niet serieus naar gekeken wordt.”

Daarnaast loopt er nog een zaak over de verhoging van de havengelden bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Inzet is de verhoging van de havengelden richting de luchtvaartmaatschappijen. Zij lagen deels plat door corona, maar Schiphol berekende het eigen verlies als gevolg hiervan door. De rekening ligt tussen de 105 en 140 miljoen euro, aldus het jaarverslag van de luchthaven.

Ook heeft Schiphol een conflict over honderden miljoenen met aannemer Ballast Nedam, dat voor de nieuwe A-pier volgens bronnen het verkeerde staal gebruikte, dat te snel roest. Het werk werd eerst stilgelegd en het aannemerscontract verbroken. De zaak is momenteel onder de rechter, melden Ballast en Schiphol. De aannemer claimt 205 miljoen euro van de luchthaven, Schiphol op haar beurt wegens slecht werk 93 miljoen euro. Ballast Nedam en Schiphol geven verder geen commentaar.

Lelystad Airport

Tegen de net ontslagen operationeel directeur Hanne Buis en voormalig topman Jos Nijhuis van Schiphol loopt een onderzoek van justitie naar aanleiding van een aangifte van valsheid in geschrifte met betrekking tot Lelystad Airport door de Samenwerkende actiegroepen tegen laagvliegen (SATL). De aangifte dateert al uit 2020, het onderzoek is vorig jaar gestart. Het Openbaar Ministerie meldt dat het onderzoek nog loopt.

De organisatie Mobilisation for the Environment (MOB) van Johan Vollenbroek heeft Schiphol op meerdere fronten op de juridische korrel. Een rechtsgang rond onderhoud aan de Zwanenburgbaan heeft MOB laten schieten, maar op andere terreinen liggen er heftige zaken. Daarbij heeft MOB niet Schiphol zelf, maar het kabinet op de korrel.

Daarbij draait alles om de natuurvergunningen en de zogenoemde historische rechten rond stikstofuitstoot. MOB heeft al in 2019 een procedure aangespannen, die erop neerkomt dat Den Haag moet handhaven op de ontbrekende natuurvergunning van Schiphol, Rotterdam-The Hague Airport en Eindhoven. Inmiddels is een dwangsom opgelegd die kan oplopen tot 15.000 euro per vliegveld. Vollenbroek laat weten dat wanneer die termijn afloopt, MOB de rechter zal verzoeken een hogere dwangsom op te leggen.

Uiteindelijk wil MOB dat de rechter een besluit neemt over de handhaving op de natuurvergunning. En zonder natuurvergunning geen vluchten. MOB wil het echter niet zó hard spelen, maar heeft aangegeven dat Schiphol zou moeten krimpen naar 250.000 vluchten per jaar. Dat is de helft van het aantal vluchten nu. Bovendien gaat MOB daar alleen mee akkoord als die 250.000 vluchten gezien kunnen worden als zogenoemde historische rechten op uitstootgebied.

Ook bij die historische rechten van Schiphol stelt MOB vragen. Vandaar dat de organisatie een tweede procedure heeft lopen. Die behelst in feite dat er een keuze gemaakt moet worden. Schiphol zorgt voor stikstofuitstoot, die neerkomt op natuurgebieden. Volgens MOB staan de historische rechten van Schiphol juridisch wankel. „Dan is de keuze om te blijven vliegen, of nog wat industrie open te houden en woningen te bouwen”, zegt Vollenbroek. „Schiphol hoeft niet geheel dicht, dat zou niet goed zijn voor Nederland. Maar dat ligt anders voor Tata. Daarvoor is in Nederland economisch gezien geen toekomst.”