Schiphol draait aan
 de verkeerde knoppen

‘Als de groeispurt van Schiphol niet heel snel anders wordt georganiseerd, lopen de luchthaven en de Nederlandse economie onherstelbare schade op. Dat beweert professor Guus Berkhout in zijn onlangs verschenen boek over hoe Schiphol haar vitale rol voor de Nederlandse economie kan voortzetten.

Berkhout was begin deze eeuw adviseur van het toenmalige kabinet in de discussie over Schiphol. In zijn hoedanigheid als geluidsdeskundige pleitte hij er toen voor om het systeem van handhavingspunten op basis van berekende geluidspunten te vervangen door een meetsysteem. Hij kwam daarbij in conflict met de toenmalige verkeersminister Netelenbos en stapte na drie jaar op. Maar hij bleef het dossier volgen. Deze zomer bracht hij in eigen beheer Schiphol, een visie op de toekomst uit. Daarin pleit hij voor een radicale omslag in het groeidenken over Schiphol en de luchtvaart.

“De regels, procedures en afspraken voor Schiphol zijn inmiddels
zo warrig dat niemand er meer uitkomt. De overheid niet, omwonenden niet en rechters en de politiek ook niet. Er is behoefte aan een nieuwe aanpak. Het huidige stelsel deugt voor geen meter,” zegt Berkhout.

Berkhout, gekend criticaster van de luchtvaartsector, bevindt zich in het kamp van KLM-topman Pieter Elbers als het gaat om selectiviteit. “Schiphol moet zich concentreren op vluchten met een economisch belang voor Nederland. Export is de basis van
onze welvaart. We moeten het dus hebben van goede verbindingen naar de wereld.
Al het andere moet daar ondergeschikt aan zijn. Die verbindingen zijn goud waard. Daarom zitten hier zoveel internationale bedrijven. Maar overheid, politiek en luchthaven hebben de afgelopen tien jaar toegestaan dat Schiphol vol is gelopen met franjevluchten die zuiplappen naar Nederland trekken. Zeker 100.000 van de 500.000 vluchten die
nu op de luchthaven plaatsvinden, hadden er nooit mogen komen.”


Niet straffen, maar corrigeren en reguleren
Schiphol betaalt daar volgens hem nu de prijs voor. En met Schiphol de Nederlandse economie. “Overbodige vluchten moeten van Schiphol worden geweerd met slimme regulering,” zegt Berkhout. “Niet met de door het kabinet voor gestelde vliegtaks waarvan de opbrengst in de schatkist verdwijnt. Je moet niet straffen, maar corrigeren en reguleren. We kunnen toch ook oude, lawaaiige vliegtuigen van Schiphol weren met hogere start- en landingsgelden? Waarom zou dat dan niet kunnen bij de zoveelste vakantievlucht naar Barcelona?” 
Dat Europese regels dat niet toestaan, zoals Schiphol en het kabinet volhouden, noemt hij ‘een laffe uitvlucht’.

De aandacht gaat volgens Berhout steevast uit naar de verkeerde zaken. “Schiphol wordt geleid als een bedrijf met aandeelhouders dat vooral gericht is op het maken van winst. Dat is totaal absurd. Winst heeft helemaal niets te maken met een goede, efficiënte luchthaven.”
Hij begrijpt ook niet dat de overheid de lucht­haven jaar in, jaar uit gebruikt als melkkoe. “Het Rijk strijkt elk jaar 95 miljoen euro dividend op, Amsterdam nog eens 30 miljoen. Dat wordt gewoon uit de Schipholkas geroofd, terwijl het veel beter gebruikt kan worden voor echte investeringen in de lucht­haven en de luchtvaart.”

Omgevingsraad Schiphol heeft langste tijd gehad
Ook de behandeling van omwonenden en actiegroepen moet volgens Berkhout anders. Hans Alders, de voorzitter van de Omgevingsraad waarin overheid, luchtvaartsector en actiegroepen van omwonenden het al meer dan tien jaar eens moeten zien te worden over ontwikkelingen op en rond Schiphol, heeft zijn langste tijd op die positie gehad, vindt hij. “Alders is een meester in het doordrukken. Als er een probleem is waar partijen lijnrecht tegenover elkaar staan, werpt hij zich steevast op als de onafhankelijk bemiddelaar die hij helemaal niet is.”

“En omwonenden moeten eens ophouden met hun slachtofferrol en strijden voor hun zaak. Ze moeten zich radicaler opstellen. De bewonersgroepen in de Omgevingsraad zijn veel te lijdzaam. Ze wachten voortdurend af tot er iets gebeurt, zodat ze alleen maar kunnen reageren. Dan sta je al op achterstand. Ze moeten zelf met oplossingen komen, kijk maar naar wat de omwonenden bij Lelystad Airport voor elkaar hebben gekregen.”

Eerlijke manier om geluidshinder vast te stellen
Alles begint volgens Berkhout met een ‘eerlijke manier’ om vliegtuiglawaai en geluidshinder vast te stellen. “De allereerste stap is dat geluid moet worden gemeten met een modern meetsysteem en niet zoals het nu wordt berekend. Pas dan kun je besluiten nemen en bepalen wie belanghebbende is en wie niet. Het is onbegrijpelijk dat we nog steeds maar aan klungelen met geluid. We hebben zoveel deskundigheid in Nederland. Maar Schiphol laat het echt van alle kanten afweten.”

Schiphol, een visie op de toekomst van Guus Berkhout, Birchwood Publishing (€16,95).

Dit is een samenvatting van het artikel ‘Schiphol draait aan de verkeerde knoppen’ dat is verschenen in Zakenreis #505. Het hele artikel lezen? Neem een abonnement op Zakenreis Magazine. Ontvang hét vakblad voor de Nederlandse zakenreisindustrie voor maar 32 euro per jaar.