Schiphol accepteert krimp maar groeit fors door: ’We worden steeds stiller’

Luchthaven Schiphol zal de komende jaren doorgroeien naar 90 miljoen passagiers ondanks de mogelijke krimp van 500.000 naar 478.0000 vliegbewegingen. Dat zegt topman Pieter van Oord in gesprek met De Telegraaf. Hij accepteert de krimp omdat dit een ’politiek besluit’ is, waar hij weinig invloed op heeft. De ceo wil 12 miljard euro investeren, onder meer in een nieuwe terminal.

Er zijn nog wel wolkjes aan die horizon: zo dreigen er mogelijk sancties van de Verenigde Staten als de krimp doorgaat en ook Brussel aarzelt, aldus Van Oord.

Waar staat u nu, een half jaar na uw aantreden?

„We hebben nu als Schiphol duidelijkheid over waar het naar toe gaat, dat kan rust geven en mogelijke rechtszekerheid. Maar het valt te bezien wat de Europese Commissie van de krimp naar 478.000 vliegbewegingen vindt en het voorstel zal accepteren. Brussel heeft zorg over de krimp omdat luchthavens een belangrijke rol hebben in het verbinden van economieën en personen.”

Waarom accepteert u krimp, terwijl dat er voor zorgt dat Schiphol nooit meer boven de 478.000 starts en landingen zal komen?

„We hebben nooit een officieel standpunt ingenomen dat we voor krimp zijn. Voor ons is het belangrijkste dat de hubfunctie, waar KLM de drager van is, behouden blijft. De functie van overstapluchthaven is belangrijk voor Nederland, dat bepaalt wat wij zijn. De afgelopen maanden hebben we overlegd met onder meer KLM en het ministerie en denken we dat de hubfunctie met zo’n 480.000 starts en landingen niet beschadigd wordt. Maar er is wel een dreiging van vergeldingsacties, met name vanuit de Verenigde Staten. Dat moet opgelost worden.”

Welke oplossing? De Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen waarschuwen voor zware sancties van hun overheid als de geplande krimp doorgaat.

„Het kabinet is achter de schermen hard bezig geweest, naar een oplossing door de zogenoemde slotcoördinator. Onze inschatting is dat Delta, KLM’s Amerikaanse partner, ook met hun operatie bij ons uit de voeten kan met rond de 480.0000 starts en landingen. Met wat er nu ligt, komt hun positie niet in gevaar.”

Was het niet slimmer geweest om die mogelijke problemen te voorkomen en gewoon te gaan voor 483.000, het aantal slots waar rechten op zitten?

„De minister heeft een eigen politieke verantwoordelijkheid. Hij zit in een kabinet. De krimp is een politiek besluit.”

Schiphol heeft de tarieven van oudere toestellen flink verhoogd om herrie te beperken, maar het effect ervan is maar beperkt meegenomen in de krimpberekeningen van de minister. Waarom accepteert u dat?

„(Zucht) We zijn de architect van deze maatregel en hebben hierover een discussie gehad met het ministerie. Het kabinet gaat nu eerst voor een vermindering van het geluid met 15 procent per november volgend jaar. Het grootste deel van het effect van de komst van stillere toestellen door hogere havengelden wordt verwacht ik voor de rest van 5procent gebruikt die in de jaren erna nog moet worden ingevuld.”

Waarom vecht Schiphol dit niet aan? De minister gaat nu met onvolledige gegevens naar Brussel.

„We zijn een staatsbedrijf en ik vind het weinig functioneel om een verschil van inzicht op die manier uit te vechten. Er wordt al genoeg geprocedeerd in dit land. De krimp is een politiek besluit. Als het kabinet besluit tot 478.000 vliegbewegingen, dan moeten we dat accepteren.”

En de nachtsluiting die Schiphol wil? Dat is toch ook krimp?

„Dat is een ander verhaal. De nachtsluiting zou een grotere bijdrage kunnen leveren aan de vermindering van het geluid. Wij hebben voorgesteld om de luchthaven te sluiten voor starts tussen middernacht en zes uur. Het kabinet heeft anders gekozen. Er komt nu geen totale nachtsluiting, maar het aantal nachtvluchten wordt wel met 5.000 beperkt door de minister. Ook dat is pijnlijk voor de sector. Met name onze hogere haventarieven zullen leiden tot minder herrietoestellen in de nacht. Daarmee zal er in de komende jaren de grootste geluidsreductie sinds de opening van de Polderbaan van Schiphol worden gerealiseerd.”

Dan is er nog de rechtszaak om de natuurvergunning. Stel dat de rechter zegt dat Schiphol moet halveren?

„We hebben van een aantal boerderijen hun stikstofrechten opgekocht. Er is een wettelijke regeling voor extern salderen en we hebben er het volste vertrouwen in dat de natuurvergunning stand houdt. Dat hebben we grondig uitgezocht.”

Wat is nu eigenlijk het verschil met uw voorganger Ruud Sondag?

„Naaste een stabiele operatie en goede arbeidsvoorwaarden gaan we inzetten op de passagiersbeleving en het aanpakken van onze terminal. Ongeveer de helft van de Nederlanders maakt elk jaar gebruik van Schiphol, maar we staan nu op de achtste plaats in Europa als het gaat om klanttevredenheid. We willen terug naar de top drie en gaan veel investeren in kwaliteit. We gaan voor gelukkige passagiers, gelukkige medewerkers en gelukkige buren. Ik heb voor hen een mooie boodschap: Schiphol zal steeds stiller worden.”

Eén van uw aandeelhouders, de gemeente Amsterdam, gelooft dat niet. Is dat desinformatie?

„We hebben nog altijd een goede relatie, maar Amsterdam heeft een ander standpunt ingenomen. We hebben een goede dialoog, maar zijn het niet met elkaar eens. Ik heb verantwoordelijk wethouder Van Buren uitgelegd dat het straks extreem onaantrekkelijk zal zijn om met herrietoestellen naar Schiphol te komen.”

Amsterdam zal niet rusten voordat Schiphol teruggaat naar 400.000 starts en landingen. Wat vindt u ervan dat de aandeelhouder de continuiteit van de onderneming ondermijnt?

„We moeten eruit komen in een goed gesprek. Ik heb geen behoefte om te polariseren en geloof in de kracht van het argument. Een krimp naar 400.000 vliegbewegingen zal de hub beschadigen. Ik denk dat Amsterdam straks een stuk blijer is als we die hoge tarieven voor lawaaiige toestellen hebben ingevoerd.”

Er zijn actiegroepen die de Aalsmeerbaan willen sluiten. Dan is er ruimte voor 70.000 woningen. Moet Schiphol niet naar zee?

„We hebben momenteel geen plannen om naar zee te gaan. De discussie over geluidsoverlast gaat over lusten en lasten. Voor een dorp als Aalsmeer zijn er lusten zoals de bloemenveiling met een grote economische welvaart en lasten, zoals de geluidsoverlast. We zetten in op route-optimalisatie voor vliegtuigen voor de kernen aan de zuid-oosthoek, waardoor er minder geluid is bij opstijgen of landen.”

De tarieven gaan fors omhoog voor luchtvaartmaatschappijen en reizigers, dat zet de hubcarrier KLM onder druk.

„We spiegelen ons aan Londen Heathrow, waar al jaren meer vraag is dan aanbod van vluchten. De home carrier daar, British Airways, draait uitstekend. Als wij het pad volgen van Heathrow, dan zal het aantal passagiers de komende jaren nog fors toenemen. De Airbus A321-neo, nieuwe werkpaarden van KLM, die de hub voeden, hebben vijftig zitplaatsen meer. We zitten dit jaar op 67 miljoen passagiers, volgend jaar zitten we weer in de buurt van ons record uit 2019. In de toekomst zouden we met hetzelfde aantal vliegbewegingen wel kunnen uitkomen op tachtig à negentig miljoen passagiers. De verdiensten worden dus groter voor zowel ons als KLM. Daarom gaan we ook fors investeren in infrastructuur.”

Wat gaat Schiphol aanpakken?

„We hebben geen serieuze uitbreiding gedaan sinds 2003. We zullen volgend jaar de knoop doorhakken of we een nieuwe terminal gaan bouwen. Dat zou in de noordwesthoek kunnen zijn of hier aan de zuidkant bij de bestaande bebouwing. Dat is geen luxe, maar noodzakelijk. Ik denk dat we in totaal om en nabij 12 miljard euro zullen moeten investeren in de komende tien jaar.”

Toch vinden de luchtvaartmaatschappijen een verhoging van het havengeld van 37 procent buitenproportioneel.

„We hebben dat vergeleken met Londen, Frankfurt en Parijs en denken dat de verhoging redelijk is. We worden ongeveer even duur als Frankfurt.”

Nu zijn er 99 actievoerders binnengekomen in het beveiligde gedeelte van Schiphol. Dat kan vrij eenvoudig.

„De software op de toegangspoortjes wordt volgend jaar aangepast. Laat duidelijk zijn: de veiligheid is altijd van hetzelfde hoge niveau geweest. Verder is het natuurlijk vervelend voor reizigers en dat we veel werk hadden om de rotzooi op te ruimen.”

Hoe gaat u bouwzeperds in de toekomst voorkomen?

„Dat zullen we doen door middel van andere contractvormen. We hebben een fout gemaakt bij de A-pier voor de keuze voor de combinatie Ballast Nedam en TAV. Die hebben er echt een bende van gemaakt. Dat ligt nu bij de rechter, dus ik kan daar weinig over zeggen op dit moment. We kiezen voor betrouwbare aannemers bij nieuwe projecten en door nauwer samen te werken bij bijvoorbeeld het ontwerp.”

De Nederlandse luchtvaart zou groeien naar 590.000 vliegbewegingen. Nu zit u straks op 100.000 minder en Lelystad gaat niet open.

„Dat laatste is nog niet besloten. Wij hebben goede ervaringen met samenwerking met Defensie op Eindhoven. We zouden best naast elkaar kunnen vliegen. Luchtvaart speelt een grote rol in het levensgeluk van mensen, door familiebezoek, vakanties en het bedrijven van handel. We zijn als Nederland een handelsnatie en kunnen niet zonder een luchthaven. De luchtvaart heeft een hele grote bijdrage aan de brede welvaart in Nederland en daar past een goede relatie met de buren bij. Ik ben heel positief over de toekomst van Schiphol en de Nederlandse luchtvaart.”