Ryanair aast op vluchten vanaf Schiphol. Kabinet geeft minder slots en helpt zo KLM

Door Frans van den Berg

De komende jaren worden minder start- en landingsrechten op Schiphol vergeven. Met dat vrijdag te nemen besluit speelt het kabinet niet alleen in op de coronacrisis, maar wordt tevens voorkomen dat prijsvechters zoals Ryanair fors uitbreiden op Schiphol ten koste van KLM.

KLM komt kleiner uit de crisis, voorspelde KLM-topman Pieter Elbers onlangs. Hoe het herstructureringsplan er uit gaat zien, is nog onduidelijk. Banken en de Nederlandse overheid hebben wel om zo’n plan gevraagd voordat zij voor miljarden aan leningen verstrekken om KLM van de ondergang te redden.

Of en hoeveel kleiner de vloot, het personeelsbestand en het netwerk worden, is nog onduidelijk. Wel is het een feit dat het jaren duurt voordat de luchtvaart weer op het oude niveau zit. De luchtvaartkoepel Iata denkt zelfs pas over vijf jaar.

Voor Schiphol betekent dat over een lange periode minder vluchten en passagiers en daarmee minder inkomsten. Tijdens de vorige economische crisis, in 2008, besloot de toenmalige directeur Jos Nijhuis om die terugval op te vangen door nieuwe maatschappijen aan te trekken. Met name prijsvechters werden gelokt, zoals Vueling. Easyjet opende een basis op Schiphol en ook Emirates kreeg een poot aan de grond. Dit allemaal tot woede van KLM, dat er opeens een flink aantal concurrenten bij kreeg.

Groei
Dat gevaar dreigt nu ook weer. Schiphol zit immers vol groeiplannen. Eind dit jaar is een nieuwe pier klaar waar toestellen aan nieuwe gates kunnen staan. Verder staat de bouw van een nieuwe terminal in de planning. Het afgelopen jaar heeft de nieuwe directeur Dick Benschop steeds gepleit voor een bescheiden groei van Schiphol en opening van Lelystad.

Wanneer KLM en andere maatschappijen door de coronacrisis de komende jaren minder vliegen, komen er echter start- en landingsplekken vrij. Easyjet heeft al jaren de wens om verder uit te breiden op Schiphol. Maar bovenal prijsdumper Ryanair staat te popelen. De Ierse maatschappij vliegt vanaf Schiphol nu alleen op Dublin en Malaga.

De coronacrisis raakt ook Ryanair, maar levert ook voordelen op. Waar KLM last heeft van hoge personeelskosten, kan Ryanair goedkoop piloten aannemen. Door de saneringen ontstaat een overschot aan piloten. Ryanair, dat een goed gevulde oorlogskas heeft, kan ook voor stuntprijzen nieuwe toestellen kopen. Boeing zit immers in de maag met een bulk aan 737 Max-vliegtuigen. Ofwel, Ryanair staat klaar voor een agressieve groei de komende jaren.

Luchtvaartnota
Blijkbaar heeft het kabinet dat ook in de gaten en wil men voorkomen dat Schiphol opnieuw de poort openzet voor nieuwe concurrentie voor KLM. Volgens de NOS besluit het kabinet vrijdag bij het vaststellen van de Luchtvaartnota om het aantal vluchten vanaf Schiphol de komende jaren omlaag te brengen. Ofwel, er worden minder zogeheten slots uitgegeven. De jaren erna kan er steeds een beetje meer worden gevlogen en over pakweg vier of vijf jaar zit Schiphol dan weer op het oude niveau van 500.000 vluchten.

Daarmee is het ook niet meer nodig om de discussie aan te gaan hoe Schiphol de komende jaren kan groeien naar 540.000 vluchten. De door de bewonersgroepen bepleitte pas op de plaats, is zo alsnog gekomen. Daarmee is ook meteen tijd gewonnen. Tijd die nodig is omdat na 2023 het luchtruim opnieuw wordt ingedeeld en met andere routes de overlast kan verminderen. Tijd die nodig is om alle maatregelen door te voeren om Schiphol veiliger te maken zoals de Onderzoeksraad voor Veiligheid had bepleit. Tijd om maatregelen te nemen om de uitstoot van stikstof en ultrafijnstof terug te dringen. Tijd ook om te zien of er daadwerkelijk iets verandert in het reisgedrag van toeristen en zakenlieden wanneer corona voorbij is.

Nieuwe Airbus
Het aandeel overstappers op Schiphol is de laatste jaren al gedaald, maar dat zou door een nieuw toestel van Airbus nog wel eens sneller kunnen dalen. Pijnlijk voor KLM.

KLM en dan vooral het netwerk aan bestemmingen vanaf Schiphol, is van groot belang voor de Nederlandse economie. Daarom zitten er zoveel internationale bedrijven in de Randstad. Daarom wil de politiek eerst met de aankoop van aandelen en nu met leningen aan KLM, dat belang veiligstellen.

Dat enorme netwerk weet KLM voor een klein land als Nederland overeind te houden door passagiers vanuit omliggende landen met kleine toestellen op te halen en op Schiphol te laten overstappen op de grotere toestellen die de rest van Europa en vooral de rest van de wereld bedienen. Zonder die overstappers zijn de meeste intercontinentale vliegtuigen niet te vullen.

Maar die zogeheten hub-functie van Schiphol wordt mogelijk bedreigd door een nieuw toestel dat Airbus momenteel ontwikkelt: de A321 XLR. Dit toestel komt in 2023 op de markt en vult het gat op tussen narrybody (één gangpad) en widebody (twee gangpaden). Die widebody’s worden gebruikt voor de lange afstand. Maar de A321 XLR is een narrybody voor 175 tot 244 passagiers (hangt af van de indeling), maar wel met het bereik van een widebody. Het toestel haalt vanaf Schiphol makkelijk het grootste deel van de VS en Canada, Afrika, het Midden-Oosten en India. En dat met nog minder kerosine. Ruim 22 maatschappijen hebben samen al 450 exemplaren besteld.

Ryanair aast op vluchten vanaf Schiphol. Kabinet geeft minder slots en helpt zo KLM