RIVM pleit voor onafhankelijke metingen vlieglawaai

Metingen van vlieglawaai hebben in ons land slechts een informerende rol. Er wordt niets met die metingen gedaan, omdat de overlast volgens de wet alleen maar mag worden berekend. RIVM pleitte vandaag in de Tweede Kamer voor aanpassing van die status.

Op dit moment bestaat er geen landelijke aanpak voor het meten van vliegtuigherrie. Toch bestaan er volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) wel degelijk mogelijkheden om de meet- en rekenmethoden te verbeteren.

Ook is het instituut van mening dat de relatie tussen de herrie en de ervaren hinder beter in kaart moet worden gebracht.

RIVM wil dan ook liefst zo snel mogelijk beginnen met het ontwikkelen van een nationale meetstrategie, in samenwerking met het KNMI en het steeds dubieuzer opererende Nationaal Lucht- en Ruimtevaartcentrum NLR.

Sjoemelberekeningen corrigeren
Nadat zo’n meetstrategie is opgezet is het noodzakelijk de huidige sjoemelberekeningen van de luchtvaartsector te toetsen en de rekenmethoden te verbeteren. Deels kan dit worden gerealiseerd door een openbare database met meetgegevens op te zetten, zodat iedere belangstellende wetenschapper de gegevens zelf kan verifiëren en gebruiken.

Dit is goed te vergelijken met de werkwijze van onze Explane-app. De geluidsmetingen die gebruikers van deze app verzamelen zijn openbaar toegankelijk voor wie er maar interesse in heeft.

Inmiddels hebben verschillende (technische) universiteiten, ziekenhuizen en ook het RIVM toegang tot de Explane-metingen. Maar ook lokale, provinciale en zelfs buitenlandse overheden hebben deze toegang gekregen. Belangstellenden kunnen de data inzien via reports.explane.org.

Openbare database
Ook het RIVM wil zo’n openbare website opzetten, maar dat met álle beschikbare informatie over vliegtuigherrie. Zowel de slecht functionerende meetpunten van Schiphol zelf zouden daarop moeten komen te staan, maar ook de professionelere metingen van Sensornet en Geluidconsult, eventueel uitgebreid met nieuw op te zetten onafhankelijke meetpunten. Ook pleit RIVM om burgerinitiatieven – zoals Explane – beter te ondersteunen.

Zo’n traject moet volgens de wetenschappers van het instituut begeleid worden door onafhankelijke deskundigen. Op dit moment wordt het merendeel van de vliegtuigoverlast nog gemeten door Schiphol zelf.

Oppassen voor nieuw rekenmodel Doc.29
RIVM wil ook dat het nieuwe geluidsberekeningsmodel Doc.29 wordt gecontroleerd op juistheid. Daarvoor zouden zelfs bestaande meetgegevens kunnen worden gebruikt. Op dit moment bestaat er enorm veel wantrouwen bij omwonenden over dit model. De vrees is alom aanwezig dat de overgang naar dit nieuwe model opnieuw wordt gebruikt om herrie ‘weg te rekenen’.

Verschillende deskundigen hebben hiervoor al gewaarschuwd. Eerder werd de overgang van een ouder model naar de huidige Lden-maat ook al misbruikt om de herrie op papier te reduceren, terwijl in de praktijk de overlast alleen maar toenam.

Lammert van Raan, lid van de Tweede Kamer namens de Partij voor de Dieren, kort na de presentatie: ““Er is volstrekte openheid van zaken nodig. We zijn inmiddels op een punt dat er weinig tot geen vertrouwen meer is in de officiële rapporten over de luchtvaart. De black box van de luchtvaart moet worden opengebroken. Fopinspraak en rommelrapporten ondermijnen het vertrouwen in de democratie.”

Het RIVM lijkt zich oprecht zorgen te maken over de gezondheid van omwonenden rond vliegvelden. Het instituut wil dan ook dat de geluidshinder systematisch wordt vastgelegd en ook wordt gekeken naar de slaapverstoring van burgers. Daarvoor zijn andere indicatoren nodig dan alleen Lden (het jaargemiddelde vlieglawaai) en Lnight (het jaargemiddelde nachtelijke vliegherrie).

Relatie burgers met overheid
Het instituut signaleert bovendien dat er heel wat kan verbeteren aan de relatie tussen burgers en overheden. Dat zou onder meer kunnen via samenwerking met burgerinitiatieven.

Om de kwaliteit van de metingen te garanderen moet volgens de wetenschappers een commissie worden ingesteld die als geheel onafhankelijk is en die plaats biedt aan vertegenwoordigers van alle betrokken partijen.

Kamerlid Van Raan: “De vele burgers en organisaties die zich hier in hebben vastgebeten verdienen alle steun, maar vooral ook een eerlijk platform waarbij ze niet langer bang hoeven te zijn voor de zoveelste list vanuit de sector. De Kamer nam recent onze motie aan om te onderzoeken hoe burgerpanels kunnen worden ingezet om het overleg over de toekomst van luchthavens te versterken. Lobby eruit, burgers en wetenschap erin. Mits goed uitgevoerd, kan dit een oplossing zijn”.

Duurbetaalde specialisten en spindokters
Een aanpak met een onafhankelijke commissie heeft in het verleden helaas in het Schiphol-overleg – de Alderstafel – niet geleid tot goede resultaten. In de praktijk was aan die tafel de luchtvaartsector zwaar oververtegenwoordigd met duurbetaalde specialisen en spindokters, terwijl de bewoners werden vertegenwoordigd door slechts enkele goedwillende amateurs.

Als de overheid het vertrouwen van de burger wil terugwinnen, zal terdege rekening moeten worden gehouden met die ongelijkheid en moet die worden bestreden door burgers budget te geven voor het inhuren van eigen deskundigen en lobbyisten.

“Natuurlijk zou het niet nodig moeten zijn dat burgers nu zelf het initiatief nemen om gegevens te verzamelen of controleren. Dit toont het totale falen van de overheid om onze leefomgeving te beschermen. Goed dat het RIVM dit ook signaleert, maar een structurele oplossing mag niet uitblijven”, aldus Van Raan.

“Het goede nieuws is dat die structurele oplossing gewoon beschikbaar is: een stevige krimp van het aantal vliegbewegingen is onvermijdelijk. We staan voor een aantal fundamentele keuzes. Gaan we door op de weg van het oude abnormaal, of kiezen we voor een kleinere luchtvaart binnen de grenzen van onze planeet?”

Wassen neus als handhaving uitblijft
Het is ons inziens een goed pleidooi van RIVM, maar het meten van vliegherrie helpt niets tegen de overlast. Wel kunnen betere metingen leiden tot een betere begrenzing van de overlast die door Schiphol en andere vliegvelden wordt veroorzaakt.

Daarvoor is het dan wel noodzakelijk dat er eindelijk eens gehandhaafd gaat worden. Zolang de grenzen van de hinder nog niet zijn vastgelegd in de wet, blijft het een wassen neus. Of beter gezegd: een dooie mus.