Rechtse Kamermeerderheid krijgt Urgenda en Mob niet bang met SGP-motie

Door Jeroen den Blijker

Een rechtse meerderheid in de Tweede Kamer wil dat het moeilijker wordt voor organisaties om rechtszaken tegen de overheid aan te spannen. Het kabinet moet dat onderzoeken. Marjan Minnesma (Urgenda) en Johan Vollenbroek (Mob) zijn er hoogst verbaasd over.

Niet de rechter maar de politiek regeert dit land, vindt een rechtse meerderheid in de Tweede Kamer. Daarom steunt zij een motie van de SGP die het kabinet oproept om ‘niet representatieve’ organisaties als Mob en Urgenda de voet dwars te zetten in hun gang naar de rechter.

Bang zijn ze hier niet voor, zeggen klimaatstrijder Marjan Minnesma, van de Urgenda klimaatzaak (2019) en Mob-milieuactivist Johan Vollenbroek, bekend van legio stikstofrechtszaken. “Het is slechts een verzoek tot onderzoek hè”, zegt Minnesma laconiek over de SGP-motie die dinsdag ook steun kreeg van regeringspartijen CDA en VVD. Maar Johan Vollenbroek windt zich er wél over op: “Het is vooral diep triest: je kan nu precies zien hoe bedroevend laag het peil is van onze Tweede Kamer. Ik zou nog niet eens van kleuterschoolniveau durven spreken; dit is echt crècheniveau.”

Vollenbroek verwijt de Kamerleden dat ze kennelijk ‘helemaal geen benul hebben’ van Europees recht. Want voor milieuzaken is de toegang tot de rechter in een Europees verdrag geregeld: het verdrag van Aarhus (1998). “Er is dus een Europees rechterlijke verplichting. De Europese Commissie hecht daar ook heel veel waarde aan, net al aan de rol van milieuorganisaties, om naleving van afspraken en beleid af te dwingen. Wat hier wordt voorgesteld, kán dus helemaal niet.”

Organisaties met ‘een specifiek belang’
In de motie worden de pijlen gericht op die organisaties die niet het ‘algemeen belang’ dienen, maar een veel kleiner ‘specifiek belang’. Want, zegt indiener Chris Stoffer (SGP) in een toelichting: “We moeten voorkomen dat allerlei actiegroepen met juridische middelen politiek beleid blokkeren”, waarmee hij doelt op Urgenda en Mob.

Minnesma vindt dat Stoffer de plank flink misslaat. “Ons specifieke belang is het behoud van de aarde, dat lijkt me bij uitstek een algemeen belang”, zegt zij. “Dat doel verzinnen we niet zelf, dat doel is vastgelegd in het VN-Klimaatakkoord en is erkend én ondertekend door onze overheid. En daar houden we de overheid dan ook juridisch aan, al is het natuurlijk lastig als je daarbij een spiegel voorgehouden krijgt.” Bovendien, vervolgt zij, spreekt uit de motie de suggestie alsof Urgenda om de haverklap bij de rechter aanklopt. “Terwijl ik in mijn hele leven maar één rechtszaak heb gevoerd.”

Dat zijn organisatie niet representatief zou zijn , zoals ook is gesuggereerd, of subsidie zou ontvangen, vindt Vollenbroek een gotspe. “We krijgen geen cent subsidie, ik heb verder 16.000 volgers op sociale media en duizenden donateurs, allemaal mij vaak onbekende mensen: dáár betalen we onze rechtszaken van. “ Minnesma: “Ik heb meer volgers op Twitter dan de SGP-achterban groot is. Hoezo niet representatief?”

En, vervolgt Vollenbroek, milieuorganisaties zijn in dit land, ondanks het verdrag van Aarhus, zo’n beetje de enige nog die een milieuzaak kunnen aanspannen, “Burgers zijn eigenlijk kans- en machteloos, zo snel vindt de rechter dat je geen belang hebt. Als je een paar honderd meter van een natuurgebied woont, ben je al niet belanghebbend genoeg voor een rechtszaak.” Ja, besluit hij, het is ook verkiezingstijd. “Maar het blijft schokkend, alle onbenul.”

Lees ook:
CDA en VVD willen rechtszaken tegen overheid moeilijker maken, tot afgrijzen van D66
D66 is ‘geschokt’ dat coalitiepartijen VVD en CDA een motie van de SGP steunen, die als doel heeft de rechtsgang van individuele burgers en belangenclubs in te perken.