Rechter zet streep door 460.000 vluchten op Schiphol: overwinning of uitstel van executie?

Het ene kamp - natuur- en milieuorganisaties en omwonenden groepen - ziet het als uitstel van executie. Het andere kamp - KLM, luchtvaartkoepel IATA en nog een aantal luchtvaartmaatschappijen - als een overwinning. De kortgedingrechter zette woensdagochtend een streep door de experimenteerregeling van minister Harbers en daarmee is zijn plan om het aantal vluchten op Schiphol te verlagen van 500.000 naar 460.000 voor het seizoen 2023/2024 van de baan.
Matt Poelmans van de bewonersdelegatie in de Maatschappelijke Raad Schiphol ziet het als een kleine hobbel naar een toekomst waarin Schiphol is gekrompen.

,,De uitspraak is niet onverwacht, het is waar dat de minister een geitenpaadje had gevonden - de experimenteerregeling - om vanaf komende winter terug te gaan naar 460.000 vluchten. Jammer dat de omwonenden langer moeten lijden onder vlieghinder. Vijftien jaar vlootvernieuwing en hinderbeperkende maatregelen hebben alleen maar geleid tot meer overlast. Maar het is uitstel van executie, want voor de volgende stap - 440.000 vluchten per jaar wordt wel de balanced approach procedure gevoerd die nodig is. En die zal uitwijzen dat krimp nodig is.’’

Klap in gezicht
Organisaties Natuur & Milieu, Milieudefensie, Natuur en Milieufederatie Noord-Holland en Greenpeace reageerden gezamenlijk op de uitspraak van de rechter in het kort geding tussen de luchtvaartmaatschappijen en de staat: ,,We zijn natuurlijk teleurgesteld door deze uitspraak. Grote vervuiler KLM deelt hiermee een klap in het gezicht uit aan omwonenden, het klimaat en de regering die het bedrijf heeft gered van een faillissement. Deze uitspraak zorgt misschien voor uitstel, maar die krimp van Schiphol gaat er komen. Daar zijn we van overtuigd. Ook is de overheid nu de juiste procedures hiervoor gestart.’’

Sijas Akkermans van de Natuur- en Milieufederatie licht toe: ,,We moeten nog even geduld hebben. Wat apart is aan de uitspraak van de rechter is dat hij eigenlijk iets zegt over een gedoogsituatie waarin de luchthaven opereert zonder de nodige natuurvergunning. Raar: er gebeurt iets wat illegaal is en de overheid zegt: we gaan daar mee ophouden. En dan zegt de rechter vervolgens dat de overheid een bedrijf niet kan dwingen om te stoppen met een illegale activiteit.’’

Voor Stichting Recht op Bescherming tegen Vlieghinder (RBV) is de uitspraak ’de slechtst mogelijke uitslag’, zegt advocaat Channa Samkalden. RBV had zich in het Kort Geding als partij gevoegd aan de zijde van de staat. Met de uitspraak laat de rechter bewoners in de steek, aldus Samkalden. ,,Komend jaar gaat de ernstige overlast door, op last van de rechter. De rechter verbiedt de Staat de wet te handhaven.’’ Volgens haar mag de Staat nu ook niet meer ingrijpen als de geluidsoverlast op bepaalde plekken rond Schiphol groter is dan wettelijk toegestaan.

Duidelijkheid
KLM reageert begrijpelijkerwijs opgelucht op het oordeel van de voorzieningenrechter: ,,Met deze uitspraak hebben we duidelijkheid.’’ Aan de andere kant weet de luchtvaartmaatschappij dat het onderwerp krimp daarmee niet van de baan is. Begin deze week kondigde Schiphol nog een een pakket maatregelen aan voor een stillere en schonere luchthaven, met onder andere een einde aan nachtvluchten en het schrappen van de Tweede Kaagbaan. En de plannen om vanaf 2025 naar 440.000 vluchten per jaar te gaan, zijn beslist niet van tafel. De overwinning bij de kortgedingrechter wordt niet breed uitgemeten.

,,We werken liever samen met de andere partijen dan dat we ze voor de rechter moeten slepen’’, stelt de luchtvaartmaatschappij, die vervolgens de eigen maatregelen om overlast te reduceren voor het voetlicht brengt: onder andere met schonere, stillere vliegtuigen. ,,We zien een beter alternatief om minder geluid en CO2 te realiseren en tegelijkertijd tegemoet te komen aan de vliegbehoefte van reizigers. We zullen dit aantonen in de volgende fase van deze zaak, de Balanced Approach procedure. Hierin wordt onderzocht of het geluid rondom Schiphol op andere manieren kan worden teruggedrongen dan het ministerie voor ogen heeft.’’

Onverminderd doorgaan
Schiphol zelf noemt eveneens duidelijkheid als pluspunt, iets waar de luchthaven tijdens het kort geding om vroeg. Een woordvoerder voegt toe dat Schiphol ,,onverminderd blijft doorgaan met alles wat we doen om luchtvaart stiller en schoner te maken’’. Daarbij verwijst hij naar de plannen, die maandag naar buiten kwamen via interim-topman Ruud Sondag, onder andere over de nachtvluchten.

Vakbond FNV trekt aan de bel. ,,Nu er dit jaar geen krimp is, moeten luchtvaartmaatschappijen en Schiphol ook realistisch zijn: de werkdruk moet omlaag en kwaliteit van werk omhoog. Anders kunnen werkgevers niet voldoen aan het huidige aanbod vluchten’’, zegt Jaap de Bie, vakbondsbestuurder FNV Schiphol. Vliegtuigmaatschappijen kunnen volgens Jaap de Bie het huidige aantal vluchten niet waarmaken, laat staan 500.000 vluchten. ,,Het wordt hoog tijd om concrete afspraken te maken over werkdruk op de hele luchthaven. De FNV is hier uiteraard toe bereid.’’

Vervolgstappen
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat beraadt zich op mogelijke vervolgstappen, na de uitspraak van de rechter. Dat meldt een woordvoerder van het ministerie.

Volgens de zegsman blijft het streven van de Staat ,,om een nieuwe balans te bereiken tussen het belang van de omwonenden en de leefomgeving aan de ene kant, en het economische belang van Schiphol voor Nederland aan de andere kant’’. Voor nu zegt hij dat de uitspraak wordt bestudeerd. Welke vervolgstappen worden overwogen en of een hoger beroep tot de mogelijkheden behoort, wil hij niet zeggen.