Opvallend veel strepen in de lucht te zien: ‘Vliegen er zó veel meer vliegtuigen?’

Door Tom van der Meer

In het oorspronkelijke veel foto's en een video. Zie hier.

Wie vanmorgen omhoog keek, zag op veel plaatsen in Nederland een lucht vol witte strepen; gecondenseerde vliegtuigdamp. ‘Wordt er vandaag zo veel meer gevlogen dan anders?’, vragen mensen zich af op sociale media.

‘Dit zet je wel aan het denken’, zegt boswachter Luc Roosen bij een foto van een blauwe lucht vol witte strepen boven natuurgebied Kampina in Brabant. ‘Is dit het nieuwe normaal?’

Normaal is het wel, maar nieuw zeker niet. Het gebeurt heus vaker dat er vliegtuigsporen een tijdje blijven hangen, zegt Johnny Willemsen van Weerplaza. ,,Het zijn er vandaag inderdaad opvallend veel, als ik naar buiten kijk”, zegt hij. ,,Maar dit kan in elke tijd van het jaar gebeuren. Het heeft te maken met een koude noordelijke stroming op zo’n tien kilometer hoogte. Dat is het gebied waar veel vliegtuigen vliegen.”

De strepen worden in de luchtvaartwereld contrails of contra's genoemd; een samentrekking van condensatie en trail (spoor in het Engels). Ze ontstaan doordat vliegtuigen op grote hoogte uitlaatgassen met veel waterdamp de koude lucht in blazen. Omdat het zo koud is, verandert het gas al snel in een vaste vorm: waterdamp. Een echte wolk dus.

Dat we de sporen vandaag zo massaal zien heeft eerder met het weer te maken, dan met de hoeveelheid vliegbewegingen. Er wordt in de zomer gemiddeld zo’n 20 procent meer gevlogen dan in de winter en er gaan deze periode veel mensen op vakantie. Maar zelfs als er 20 procent minder sporen te zien waren, was het nog een opvallend verschijnsel geweest.

Koude lucht, helder weer en een zonnetje
Het heeft te maken met drie factoren, legt Willemsen uit. Een koude en vochtige luchtstroom, de zon die erop schijnt en het feit dat het onbewolkt is. ,,Op tien kilometer hoogte hangt momenteel een noordelijke luchtstroom. Het is daar relatief koud. Vochtige damp uit de vliegtuigmotoren concentreert zich daardoor, en vormt een soort mistbanken van ijskristallen.”

Als de lucht warmer en droger is, verdampen die kristallen al snel weer, maar door de gunstige temperatuur en luchtvochtigheid blijven ze vandaag lang hangen. De ochtendzon die weerkaatst in de ijskristallen zorgt ervoor dat we de strepen extra goed zien. In de loop van de ochtend verdwenen de strepen weer.

Hittegolf
Maar wacht even... een koude noordelijke luchtstroom? Er is toch juist een hittegolf in aantocht? ,,De wind op de grond komt uit het oosten”, verklaart Willemsen. Die lucht is warm, en zorgt waarschijnlijk voor een aantal dagen met meer dan dertig graden Celsius. Maar juist die koude bovenlucht maakt het een stukje aangenamer. ,,Het wordt niet zo'n typische hitte met plaknachten. ’s Nachts kan het behoorlijk afkoelen.” Ondanks piektemperaturen van vandaag 25 en morgen bijna 30 graden, zal het komende nacht afkoelen tot 13 graden.