Onderzoek: slimmer bouwen vermindert vliegherrie

Door Annet van Aarsen

Slimmer bouwen, minder herrie. Onder meer door gebruik van schuine gevels en door woningen op een andere manier te positioneren, kan volgens onderzoekers het geluid van vliegtuigen in woningen en tuinen in het gunstigste geval met veertien decibel worden verlaagd.

Voor Martijn Lugten, onderzoeker aan TU Delft/Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS Institute), zijn de uitkomsten van onderzoek in het Urban Comfort Lab bij Hoofddorp een verrassing. ,,De resultaten die we hebben gemeten, zijn beter dan waar we - op grond van eerder onderzoek - vanuit waren gegaan’’, zegt hij.

Het Urban Comfort Lab is een proefopstelling van 120 containers waarmee een woonwijk wordt nagebootst. Een jaar geleden begon daar onderzoek of de mate waarin vliegtuiggeluid te horen is, minder wordt als het ontwerp van de gebouwen en hun positie ten opzichte van vliegroutes verandert. Het containerwijkje bestaat uit drie ’hofjes’. In het eerste hofje zijn de gevels recht, in de andere twee hofjes is sprake van schuine en uitkragende constructies.

Zie hier de foto van de proefopstelling
Het Urban Comfort Lab bestaat uit drie proefopstellingen met in totaal 120 zeecontainers.
Foto Guus Schoonewille

Het idee is dat geluid bij de schuine gevels weg van de bebouwing wordt gekaatst. En ook dat straten die evenwijdig aan de vliegroutes zijn gebouwd minder lawaaioverlast hebben dan straten die haaks op de vliegrichting staan. In de meest ideale proefopstelling werd een reductie van veertien decibel gehaald.

Zie hier de video

Hoeveel is het eigenlijk, veertien decibel minder? Onderzoeker Lugten: ,,Als vuistregel wordt een reductie van drie decibel gezien als een halvering van de geluidsenergie. Maar dat wil nog niet zeggen dat dat de helft minder herrie is. Tien decibel klinkt als een halvering van het geluid.’’ Veertien decibel minder is wat hem betreft een flinke verbetering. Maar dat werd niet overal gehaald. ,,Dat was afhankelijk van waar je in de straat staat.’’

Experiment
Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat reageerde gisteren verheugd op de eerste bevindingen het Urban Comfort Lab. ,,Als kabinet willen we meer aandacht voor de leefomgeving rondom Schiphol, en deze manier van bouwen lijkt serieuze winst te kunnen opleveren voor de omwonenden. Het Rijk, de provincie Noord-Holland en de gemeente Haarlemmermeer onderzoeken hoe de volgende fase van dit experiment vorm kan krijgen, zo mogelijk in de vorm van een geluidadaptief ontworpen wijk waar daadwerkelijk mensen wonen en pilots om bestaande woongebieden te transformeren.”

Het onderzoek is nog niet klaar. ,,Dinsdag beginnen we aan de tweede fase. We gaan onderzoeken of het gebruik van andere materialen invloed heeft op de absorptie van geluid. Tot nu toe hadden we ’harde’ gevels in ons Urban Comfort Lab’’, aldus onderzoeker Lugten. ,,Maar in het vervolgonderzoek hebben we in het eerste hof begroeiing tegen de gevels geplaatst, hebben we in het tweede hof de betontegels vervangen voor graszoden en zetten we in het derde hof bomen neer.’’

Het idee is dat de zachte materialen geluid absorberen en anders verstrooien, waardoor vliegtuiglawaai nog verder wordt verminderd. Ook wil Lugten onderzoeken of de groene materialen daarnaast helpen om fijne stofdeeltjes in de lucht te verminderen. ,,En of groen bouwen effect heeft op de temperatuur. Het hoofdthema blijft geluid, maar ik ben ook erg geïnteresseerd in het effect op de luchtkwaliteit’’, zegt Lugten. Het lab blijft tot eind dit jaar staan, hij hoopt vervolgens media april volgend jaar alle resultaten van het onderzoek te presenteren.

Kritiek
Er is ook kritiek op het idee om mensen dicht in de buurt van Schiphol te laten wonen in slim gebouwde huizen. Van burgerorganisatie Schipholwatch bijvoorbeeld. Vliegtuigoverlast is niet alleen lawaai, zegt Alfred Blokhuizen van Schipholwatch. ,,Je kunt mensen wel ophokken in een ’Schipholbunker’, maar de vervuiling van al die vliegtuigen die over komen vliegen, is er nog steeds.’’

Hij wil er mee zeggen dat geluidadaptief bouwen wat hem betreft niet de oplossing is. ,,Ik noem het altijd de eeneiige drieling van vliegverkeer: energie, lawaai en luchtvervuiling. Je kunt ze nooit los van elkaar zien. De luchtvaartsector doet dat wel, een debattruc. Vliegtuigen worden stiller, dus kunnen we meer vliegen, zeggen ze dan. Of er is door de manier van bouwen minder herrie, dus kunnen we meer vliegen. Maar meer vliegen betekent meer luchtvervuiling.’’

Blokhuizen verwijst naar het rapport van het RIVM van een jaar geleden waaruit blijkt dat mensen die in de buurt van Schiphol wonen, regelmatig bloot worden gesteld aan verhoogde concentraties ultrafijnstof. Zij hebben daardoor een grotere kans op hart- en vaatziekten dan elders in Nederland.

Schipholbunker is een woord dat hij vaak gebruikt. ,,Je kunt een ruimte geluiddicht maken, dat is geen hogere wetenschap. Maar de vraag is of het leefbaar is, in de buurt van de luchthaven. Je kunt geen raam opendoen, niet in de tuin zitten. Dat is toch geen leven?’’