Onderzoek deugde niet, aantal banen rond vliegveld Maastricht blijkt zwaar overschat

Door Hanne Obbink

Officiële cijfers over de werkgelegenheid rond vliegveld Maastricht deugen niet. De betrokken onderzoekers hebben vele in de wetenschap geldende regels overtreden.

Onderzoekers van een aan de Erasmus Universiteit verbonden instituut gaan diep door het stof: hun cijfers over het aantal banen dat vliegveld Maastricht oplevert, klopten in de verste verte niet. En van nieuwe rekensommen die ze later maakten, is onduidelijk of die wel accuraat zijn. De integriteitscommissie van de universiteit verwijt hen ‘bedenkelijk gedrag’.

Het vrachtvervoer op Maastricht Aachen Airport (MAA) is goed voor 3300 voltijdbanen, meldde het Erasmus Centre for Urban, Transport & Port Economics in november 2019. De Luchtvrachtmonitor die Erasmus UTP had opgesteld, was toen nog een concept. Maar het provinciebestuur - dat zint op kansen om het slecht draaiende vliegveld open te houden - speelde er gretig op in en noemde dat aantal banen meteen in een brief aan de Tweede Kamer.

Vier maanden later, in het definitieve rapport, kwamen de onderzoekers al iets lager uit: 2834 banen. Maar toen waren tegenstanders van het vliegveld, verenigd in de Alliantie tegen Uitbreiding MAA, al gealarmeerd: dat aantal ligt zo ver boven de uitkomsten van eerder onderzoek, dat het bijna niet waar kón zijn.

Disclaimer op de betrouwbaarheid
De alliantie van tegenstanders kaartte de zaak aan bij de onderzoekers, dreigde met een officiële klacht en kreeg gelijk: het juiste banenaantal was 1740, gaf Erasmus UTP vorig jaar oktober toe in een ‘revisie’. Maar nog geloofden de actiegroepen het niet. Daarom dienden ze een klacht in bij de integriteitscommissie. En die is keihard in het oordeel over het onderzoek, blijkt nu.

De onderzoeksmethode deugde niet, stelt de commissie allereerst. Die was toegesneden op grote transporthubs zoals Schiphol, niet op een klein vliegveld als MAA. De onderzoekers hebben bovendien de ‘schijn van belangenverstrengeling’ niet weten te vermijden. De opdrachtgever voor de Luchtvrachtmonitor was de branchevereniging voor luchtvracht ACN, en de onderzoekers waren ‘gebaat bij vervolgopdrachten’. Dat ze weinig geld voor het onderzoek kregen en er dus niet veel tijd in konden steken, is geen excuus.

In een ‘naschrift’ dat twee weken geleden aan hun rapport is toegevoegd, geven de onderzoekers toe dat ze aanvankelijk blind vertrouwden op cijfers die MAA zelf geleverd had, zonder erbij stil te staan dat het vliegveld belang heeft bij bepaalde uitkomsten. Zij ‘betreuren’ het dat er eerst al een revisie nodig was, schrijven ze, en dat ze nu toch nog een ‘disclaimer op de betrouwbaarheid van de cijfers’ moeten toevoegen.

Banenaantal ‘steevast zwaar overschat’
De Alliantie tegen Uitbreiding MAA voerde intussen eigen onderzoek uit, door alle bedrijven op en rond MAA te bellen met de vraag: hoeveel mensen werken er bij jullie en hoeveel van dat werk is verbonden aan het vliegveld? Zo ontdekte de alliantie bijvoorbeeld dat pakketbezorger DHL weliswaar op MAA gevestigd is, maar volledig gericht is op vliegveld Zaventem bij Brussel. De 140 banen die het Erasmus-onderzoek aan de Maastrichtse DHL-vestiging toeschrijft, hebben dus niets met MAA te maken.

Een ander rapport over MAA, van onderzoeksbureau Ecorys, komt uit op 1760 banen, maar daarin worden soortgelijke fouten gemaakt, ontdekte de actiegroep. “Het is jammer dat Ecorys geen integriteitscommissie heeft”, stelt de alliantie droogjes vast.

Zelf komt de alliantie uit op een dikke 500 banen die direct aan het vliegveld verbonden zijn. Als daarbij de banen worden opgeteld die MAA indirect oplevert - volgens de werkwijze die ook Erasmus UTP en Ecorys hanteren - dan komt de werkgelegenheid volgens het alliantie-onderzoek uit op 700 à 900 banen. Dat aantal is de afgelopen jaren dus ‘steevast zwaar overschat’, stelt de alliantie.