Ondernemers willen tijdelijke sluiting Airport omzetten in definitieve

Door Lucas van Houtert

Het is een revolutionair idee dat de ronde doet in ondernemerskringen: doek Eindhoven Airport op en bouw er een nieuw stadsdeel. Er zijn genoeg argumenten tegen. Maar ook verrassend veel vóór.

Voor alle duidelijkheid: er ligt geen plan, er is geen besluitvorming, het Eindhovense stadsbestuur weet nog van niks. Maar het zijn niet de minste ondernemers die zich hardop afvragen of de regio niet beter af is zónder luchthaven. En dat is reden genoeg om de voors en tegens eens op een rijtje te zetten.

Want wat kun je doen met een strook grond van welgeteld 6,39 vierkante kilometer? Vliegtuigen laten landen en opstijgen, dat is evident. Vorig jaar reisden 6,8 miljoen passagiers van of naar Eindhoven Airport, ruim 41.000 keer landde er vliegtuig of steeg er één op. Dat is de burgerluchtvaart. Maar eigenaar van het terrein is Defensie, dat er transportvliegtuigen heeft staan. En er oefenen regelmatig jachtvliegtuigen.

Waarom zou je dat allemaal opdoeken? Die vraag is net zo logisch als: kun je met schaarse grond niks beters doen dan er vliegtuigen laten opstijgen?

Wat moet de regio met dat bescheiden stukje grond?
De Brainport-regio is begonnen aan een enorme groeispurt. Tot 2040 moeten er in Zuidoost-Brabant 100.000 woningen bij komen. Of het lukt om tijdig genoeg woningen te bouwen, daar wordt links en rechts hardop aan getwijfeld. Grootste moeilijkheid: hoge bouwkosten en tijdrovende bezwaarprocedures. Het ontlokte Erik Leijten, regiodirecteur van gebiedsontwikkelaar BPD, al de verzuchting dat er nieuwe, grootschalige woningbouwlocaties moeten worden aangewezen.

Kan de regio Eindhoven Airport missen?
In elk geval tijdelijk. In 2027 gaat de luchthaven noodgedwongen vijf maanden dicht voor groot onderhoud. Alle vluchten moeten dan uitwijken - een aardige testcase. De vraag is natuurlijk wat de alternatieven zijn als de grootste vaderlandse luchthaven na Schiphol sluit. Op een uur rijden van Eindhoven ligt het zieltogende Maastricht Aachen Airport, op anderhalf uur rijden liggen het Duitse Weeze en het hagelnieuwe Lelystad Airport, waarvan de politiek nog moet besluiten of het wel open mag.

Heeft de regio niet gewoon een luchthaven nodig?
Makkelijk is het natuurlijk wel, een vliegveld in de buurt. Maar de economische betekenis is beperkt. Veruit de meeste vluchten vervoeren vakantiegangers. Voor werknemers uit Zuid-, Midden- en Oost-Europa kan vliegen naar Eindhoven handig zijn. Wie van buiten Europa komt, moet sowieso naar Schiphol.

En de banen die de luchthaven genereert dan?
Op Eindhoven Airport werken 1500 mensen, zegt de luchthaven zelf. Die zien hun baan inderdaad in rook opgaan. Een hard gelag, maar in deze tijden van een overspannen arbeidsmarkt hoeft niemand lang thuis te zitten.

Hebben de eigenaren van Eindhoven Airport gewoon pech gehad?
Voor 51 procent is de luchthaven in handen van de Schiphol Group. Die zal op zijn minst schadeloos gesteld moeten worden. De andere twee eigenaren zijn - voor een gelijk deel - Eindhoven en de provincie Noord-Brabant. Overheden dus, wat betekent dat de politiek verantwoordelijken kunnen besluiten hun verlies te nemen uit het oogpunt van een ander belang. Hetzelfde geldt voor Defensie, eigenaar van de grond.

Er komt ook wat voor terug. De waarde van de bouwgrond loopt al gauw in de honderden miljoenen euro’s.

Defensie moet natuurlijk wel kunnen vliegen...
Moet vliegbasis Vredepeel weer open? Of krijgt Brabant met Woensdrecht, Gilze en Volkel al genoeg voor de kiezen? Wie vliegbasis Eindhoven sluit, gaat hoe dan ook overlast verplaatsen. Een pijnlijk punt. Overigens: in 2011 liet toenmalig defensieminister Hillen al eens weten dat de Eindhovense basis op termijn zou sluiten.

Wat kun je eigenlijk aan woningen kwijt op het terrein?
Is ‘the sky the limit’, dan kun je er de bevolking van een volwassen stad kwijt. Manhattan telt 29.000 inwoners per vierkante kilometer, dat kun je dan maal zes doen. Maak je een kopie van Strijp-S in Eindhoven, dan kunnen er zo'n 60.000 mensen wonen. Wie voor huizen kiest in plaats van torens komt natuurlijk een stuk lager uit.

En/of?
...je gebruikt een deel van de luchthaven voor andere wensen. Een nieuw en groter PSV-stadion? Een asielzoekerscentrum? Een nieuwe locatie voor een ziekenhuis? Niet iedereen zal er blij van worden, een stadion ver weg van caféstraat het Stratumseind, maar het kán wel.


Tiny Sanders: Eenmalige kans voor Brainport
Op meerdere plaatsen in de wereld zijn vliegvelden verplaatst omdat de stad (te) dichtbij kwam. Als er nu een vliegveld gebouwd moest worden, zou niemand dat binnen de stadsgrenzen van Eindhoven plannen.

Nu het vliegveld in 2027 een paar maanden volledig dicht gaat (en dicht kan dus) is dit het moment om goed na te denken. Er zijn veel argumenten om elders, eventueel in afgeslankte vorm, de burger- en militaire activiteiten voort te zetten. Ook om het steeds grotere woningtekort in de regio. Brainport krijgt hier een eenmalige kans om alle, ook financiële, argumenten in alle rust te overdenken. Na 2027 lijkt deze kans verkeken.

Tiny Sanders (commissaris, voormalig ceo Campina en directeur PSV)


Geert Hurks: Heel wat groene vinkjes
In deze regio staan we voor een aanzienlijke uitdaging om woningen te bouwen. Landelijk moeten we klimaatmaatregelen nemen en verduurzamen. Als je die twee dingen over elkaar legt, kun je zeggen: wie zit er nog te wachten op een vliegveld dat bij wijze van spreken midden in de stad ligt.

Ik denk dat de politiek heel wat groene vinkjes kan zetten bij het idee. Je kunt heel veel woningen bouwen op het terrein en vergunning-technisch is het gemakkelijk. Terwijl vergunningen vaak de meeste tijd kosten als je wilt bouwen.

Geert Hurks (algemeen directeur Hurks Groep)


Leon van de Kerkhoff: Maastricht kan vluchten goed gebruiken
Veel mensen die ik hierover spreek, denken er hetzelfde over. Eindhoven Airport is een grote vervuiler als je kijkt naar fijnstof en geluidsoverlast. Ze zouden ooit 33,4 procent zakelijke vluchten moeten hebben, maar daar komen ze bij lange na niet. Er is geen milieuvergunning en je kunt je afvragen waarom er een luchthaven zo dicht bij Eindhoven moet liggen. Zestig kilometer verderop ligt Maastricht Aachen Airport, daar kunnen ze de vluchten en banen goed gebruiken en de overlast is er veel minder omdat ze wegvliegen over het terrein van DSM. Defensie kan naar de Peel uitwijken, dat ligt er gewoon.

Leon van de Kerkhoff (topman Kero Vastgoedontwikkeling)


Eric van Schagen: Hier niet voor lobbyen
Ik ken het idee. Het is origineel, maar het is wel mega. Het is een aantrekkelijk stuk grond, dicht bij het centrum en er gaat geen natuur verloren. Maar de consequenties zijn enorm, financieel en juridisch. Je hebt natuurlijk op een redelijke afstand wel andere vliegvelden, maar de vraag is of ze daar genoeg capaciteit hebben. Om maar te zwijgen over de activiteiten van Defensie.

Als zo’n plan van de centrale of lokale overheid zou komen, dan zou ik wel mee willen denken. Maar dan moet daar het initiatief liggen, ik zou hier echt niet voor gaan lobbyen.

Eric van Schagen, voorzitter VNO-NCW Brabant Zeeland


Thom Aussems: Hoeveel simpeler kan het?
Wij hebben hier een slechte luchtkwaliteit, daar speelt het vliegveld een rol in. Bezoekers zorgen ook nog eens voor extra mobiliteit, terwijl ze hier niets spenderen. Wie haalt er nu 10 miljoen toeristen naar zijn stad die niets uitgeven?

Op het terrein kun je zo 30.000 tot 50.000 woningen kwijt. De infrastructuur ligt er al, er is elektra en water. Niemand heeft last als je gaat bouwen en dat scheelt enorm in de kosten. Het ligt dicht tegen de stad, maar kan een eigen identiteit krijgen. En voor de mobiliteit is het perfect: alles kan met OV of de elektrische fiets.

Je kunt het ook nog eens in één keer van Defensie kopen, zonder dat er speculanten tussen zitten. Hoeveel simpeler kan het?

Thom Aussems (expert stedelijke vernieuwing, voormalig topman woningcorporatie Trudo)


Ferdinand Gremmen: Groots denken moet, maar vliegveld wel belangrijk
Het wordt tijd dat we groots gaan denken! In die zin vind ik het goed dat er zo’n plan is. We hebben een gigantische woningbouwopgave en ik zet vraagtekens bij de realiseerbaarheid daarvan.

Dit is wel een belangrijk vliegveld. Het draagt bij aan het vestigingsklimaat, zelfs als er vooral vakantievluchten zijn. Ook personeel van bedrijven maakt er gebruik van. Misschien zou ik dan eerder naar de golfbaan kijken. Het vliegveld verplaatsen zie ik niet gebeuren.

Ferdinand Gremmen (directeur SDK Vastgoed)