Olifantsgras in plaats van regels voor omwonenden van Schiphol
| | |
FD 26-07-2017
Olifantsgras dat geluid dempt, woonwijken die zo zijn ingericht dat lawaai minder weerkaatst, restwarmte van datacenters en vertrekhallen die gebruikt wordt door dorpen in de omgeving. Het debat over Schiphol gaat vooral over geluidsoverlast, maar daardoor vergeten we te kijken naar manieren om de luchthaven slimmer en duurzamer te maken. Doen we dat wel, dan kan de luchthaven verder groeien en de regio blijft bewoonbaar of wint zelfs aan aantrekkingskracht.
Het scenario klinkt te mooi om waar te zijn, maar planologen Joost van Faassen en Bart de Jong geloven er in. Niet schaal maar slimmigheid is de toekomst van Schiphol, stellen de samenstellers van De adaptieve luchthaven, Schiphol naar de toekomst, een essaybundel over de komende honderd jaar van het vliegveld.
Toekomstscenario's
Schiphol is al jaren onderwerp van discussie. De luchthaven wil groeien, omwonenden willen niet nog meer Boeings over hun huizen horen scheren. De betrokkenen zijn al jaren met elkaar in gesprek aan de Alderstafel — tegenwoordig bekend als de Omgevingsraad Schiphol (ORS). Een echte Nederlandse polderoplossing waarin iedereen meepraat.
Inmiddels werkt de overlegstructuur verstikkend, zeggen Van Faassen en De Jong. De discussie gaat voornamelijk over regels en getallen (tot 2020 mogen er niet meer dan 500.000 starts en landingen per jaar plaatsvinden), maar het grote plaatje ontbreekt. Ook nu net een nieuwe onderhandelingsronde is begonnen over de groei van Schiphol tussen 2020 en 2030 is het gevaar dat de discussie verzandt in een 'rituele dans rond regels en normen', waarschuwen Van Faassen en De Jong.
Jongeren trekken weg
De huidige structuur met alle strikte regels schiet nogal eens zijn doel voorbij, zoals blijkt uit de problemen met woningbouw rond Schiphol. De luchthaven ziet liever geen nieuwbouw rond de luchthaven, want het vreest dat lokale overheden zo de klagers van de toekomst creëren. Tegelijkertijd is er een enorme vraag naar woningen, maar door strikte geluidsregels kunnen overheden daar niet altijd aan voldoen. De Jong: 'In dorpen als Zwanenburg en Rijsenhout trekken jongeren weg omdat de overheid niet meer voor ze kan bouwen. Dorpen vergrijzen en het peil van de voorzieningen zakt.'
Tijd dus voor nieuwe geluiden, en die willen de twee planologen graag leveren. Om te beginnen met de ogenschijnlijke tegenstelling tussen groei en leefbaarheid — in het Aldersoverleg vertaald in vliegbewegingen versus geluidsoverlast. Dat is een valse tegenstelling, stellen Van Faassen en De Jong. Groei hoeft niet ten koste te gaan van leefbaarheid. 'Wij zien mogelijkheden genoeg om Schiphol mee te laten gaan in de vaart der volkeren en tegelijkertijd een fijne metropoolregio te scheppen.
Dat kan door veel meer aandacht te besteden aan slimme manieren om woonwijken onder de rook van Schiphol leefbaar te houden. De luchthaven probeert al de groenste luchthaven ter wereld te zijn, er rijden elektrische bussen en taxi’s, het straatmeubilair en de verf bestaan uit biologische grondstoffen, en bagagebanden zijn herbruikbaar. Er is een incubatiecentrum voor duurzame projecten, the Grounds, waar wordt nagedacht over manieren om Schiphol een duurzame luchthaven te maken. Verschillende bedrijven waaronder Dura Vermeer en Siemens werken eraan mee.
Woonwijken 20 graden draaien
Maar er kan meer. Van Faassen en De Jong gaan het rijtje langs. Woonwijken draaien kan een enorme reductie in de geluidsoverlast opleveren. Dat kan natuurlijk niet meer met gebouwde wijken, maar het is handig om te weten bij de nieuwbouw. Straten met minder steen weerkaatsen geluid minder, dus neemt de geluidsoverlast af. Olifantsgras rond een luchthaven werkt zowel geluidsdempend als ganswerend, en het is ook nog een goede grondstof voor papier en beton. Het is weliswaar een exotische grassoort maar ook weer niet al te moeilijk aan te planten. En kamperfoelie kan dienen om de ultrafijnstof van de vliegtuigen op te vangen.
Het is slechts het begin van een reeks aan technieken en ingrepen waarmee Schiphol en de omgeving snel moeten gaan experimenteren, vinden Van Faassen en De Jong. Want wat geldt voor Schiphol en zijn omwonenden, geldt ook voor andere luchthavens. Wijken bouwen waar je zo min mogelijk last hebt van overvliegende vliegtuigen moet een Nederlands exportproduct worden, stelt Van Faassen. 'Schiphol is niet alleen een poort naar de wereld, maar ook een luchthavenlaboratorium.'
Groeiende concurrentie
Uiteindelijk zal Schiphol de concurrentie met snelgroeiende luchthavens als Dubai of Istanboel in passagiersaantallen verliezen. Van Faassen: 'Ontwikkelingen in de Perzische Golf, of de bouw van nieuwe vliegtuigtypen kunnen we niet beïnvloeden vanuit Nederland. We moeten op een innovatieve manier kijken naar de factoren waar we wel grip op hebben.'
Daarvoor moeten we volgens de planoloog wel durven om de bestaande overlegstructuur los te laten. 'De structuur van het Aldersoverleg heeft voor de groep bewoners de zekerheid gegeven dat zij kunnen meespreken over de leefomgeving rond de luchthaven', zegt Van Faassen. 'Tegelijkertijd geeft het de luchtvaartzekerheid dat ze kunnen groeien. Maar als het gaat om de toekomst van de luchthaven, kun je nog veel meer op de menukaart zetten. Het is alsof we alleen het ontbijt opdienen. Daardoor missen we de lunch en het avondeten.'
Meer ruimte voor woningen
Omliggende gemeenten als Amsterdam en Amstelveen mogen in de komende jaren duizenden woningen bouwen in de buurt van Schiphol. In april bereikten staatssecretaris Sharon Dijksma van Infrastructuur en Milieu en toenmalig minister Stef Blok voor Wonen en Rijksdienst hierover overeenstemming met de regio Schiphol.
Waar de nieuwe woningen kunnen komen is nog niet helemaal duidelijk. Dat is grotendeels afhankelijk van de vaststelling van nieuwe routes voor vliegtuigen die op Schiphol gaan vliegen. De nieuwe routestructuur zal tegen 2020 bekend zijn en vervolgens kunnen de locaties voor woningbouw worden bepaald.
Daarnaast heeft het kabinet besloten dat in het gebied dat dicht tegen de start- en landingsbanen van Schiphol aanligt, de zogeheten LIB4-locaties, woningbouw beperkt blijft vanwege de geluidsoverlast en veiligheidsregels. In de zone daarbuiten (20Ke) mogen gemeenten nu bijbouwen mits er al woningbouw was. Het besluit biedt volgens het kabinet mogelijkheden voor gemeenten in de regio Schiphol om snel bedrijfs- en kantoorgebouwen te verbouwen tot woningen. Bekijk bericht op "FD 26-07-2017"
![[Vliegroutes Schiphol afgelopen maand]](https://www2.vlieghinder.nl/plots/_cache/recent/_thumbnails/_afgelopen_maand.jpg "Vliegroutes boven Nederland van de afgelopen maand")
Geplaatst door Thijs uit Heiloo
Hebben Joost en Bart al door dat vliegtuig herrie van boven komt? en zelfs als zou het niet weerkaatsen, het nog steeds zorgt dat je je gesprek niet kunt voortzetten?
De routes moeten gewoon aangepast worden, op 600 meter hoogte boven vele woonwijken vliegen terwijl het nog ruim 30 km doorvliegen is tot de landingsbaan, kan gewoon echt niet. Misschien moeten Joost en Bart eerst eens bij de LVNL een paar klappen gaan uitdelen zodat men daar een keer wakker wordt, en ze zich daar eens aan hun werk gaan houden in plaats van eindeloos bakkeleien over hun salaris. Kunnen ze daarna met z'n allen olifantjesgras en kamperfoelie gaan planten voor zover het nog niet volgebouwd is.