Nieuwe overlegraad van omwonenden Schiphol: ‘Omgeving kan niet langer worden weggespeeld’
| | |
Het Parool
Eindelijk krijgen omwonenden van Schiphol weer een stem bij besluiten over de toekomst van de luchthaven en de luchtvaart. Zaterdag start de nieuwe Maatschappelijke Raad Schiphol (MRS), die het kabinet dwingend gaat adviseren. ‘De minister móet straks luisteren.’
Afspreken dat Schiphol mag groeien, maar alleen als er minder nachtvluchten komen, strengere geluidsregels gelden en de milieu-uitstoot drastisch daalt – en er dan jaar na jaar achter komen dat kabinetten die verplichting niet nakomen.
Het gebeurde sinds 2014. Afspraken in de toenmalige Omgevingsraad Schiphol, een monsterverbond van bewonersgroepen, overheden en luchtvaartsector onder voorzitterschap van oud-minister Hans Alders, werden steevast met voeten getreden doordat opeenvolgende kabinetten ze niet vastlegden in wetten en ze niet handhaafden.
Eind 2018 leidde dat ‘Schiphollen’ tot een scheuring in de bewonersdelegaties van de Omgevingsraad, waarna het overlegorgaan implodeerde. Zaterdag komt er met de start van de nieuwe Maatschappelijke Raad Schiphol (MRS) een einde aan het vacuüm dat zo ontstond.
Compromismachine
“Ik ben me zeer bewust van die voorgeschiedenis,” zegt Eddy van Hijum, oud-Kamerlid voor het CDA, bijna ex-gedeputeerde in Overijssel en sinds begin dit jaar onafhankelijk voorzitter van MRS.
“De Omgevingsraad was een compromismachine, waarbij bewoners het gevoel hadden altijd het onderspit te delven. Economie en luchtvaartsector overvleugelden de belangen van de leefomgeving. De uitkomst was altijd groei en omwonenden waren de sluitpost.”
“Heel veel bewonersorganisaties zijn daardoor het geloof in overheid en luchtvaart kwijtgeraakt. Dat maakt hen heel argwanend. Ook ten opzichte van MRS. Veel groepen zeggen: weer een praatclub zonder tanden.”
Wat gaat MRS anders doen?
“Voorheen was groei het vertrekpunt in de discussies. Nu is dat verbetering van de leefomgeving. In de opzet van de Omgevingsraad was volstrekt onduidelijk hoe afwegingen tot stand kwamen. Over adviezen werd achter gesloten deuren onderhandeld, ze moesten unaniem zijn en deelnemers mochten geen kritiek leveren. Kamer en kabinet werden voor een voldongen feit gesteld.”
“Daar is MRS een correctie op. We vergaderen in het openbaar, in de wijken rondom Schiphol. Iedereen kan onze verslagen lezen en iedere MRS-deelnemer mag zeggen dat hij het niet met de raad eens is.”
Het risico bestaat dat politiek, luchtvaart en overheid nog steeds afspraken niet nakomen, ook al is er een nieuwe MRS.
“Garanties hebben we niet. Maar ik voel dat er een andere wind waait. Dat zie je aan het regeerakkoord, aan het krimpbesluit, de andere benadering van economie versus leefomgeving. De minister moét straks reageren op wat we adviseren. Standpunten en adviezen van bewoners kunnen niet langer zomaar worden weggespeeld.”
“Zoals ik MRS voor me zie, gaan we niet alleen adviseren maar laten we ook zien dát de leefomgeving verbetert. En als dat niet gebeurt, maken we inzichtelijk waarom niet en aan wie dat ligt.”
Dat is al jaren lastig, omdat de benodigde informatie in handen is van de overheid en de luchtvaartsector. Zo is het Bewoners Aanspreekpunt Schiphol (BAS) dat klachten over lawaai en uitstoot registreert, onderdeel van Schiphol.
“Vanuit MRS is men behoorlijk negatief over BAS, zowel vanwege het gebrek aan onafhankelijkheid als de kwaliteit van de klachtenafhandeling. We moeten het erover hebben of deze opzet nog werkt. Ik vind het belangrijker dat er onafhankelijk toezicht komt op de betrouwbaarheid van gegevens, dan dat het beheer in andere handen komt.”
“Er zijn te veel twijfels over de betrouwbaarheid en onafhankelijkheid van gegevens over geluid, vliegroutes en milieu. Het is bezopen dat er geen onafhankelijk betrouwbaar en werkend geluidsmeetsysteem rondom Schiphol is. En dat de werkelijke hinder geen enkele rol speelt in besluiten over de luchtvaart. We kunnen ons niet blijven verschuilen achter lijntjes op de kaart, rekensommetjes en regeltjes. Aan MRS zijn onafhankelijke experts verbonden die daarmee bezig gaan.”
MRS bestaat uit leden van bewonersgroepen met tezamen enkele duizenden leden die al jaren tegen Schiphol strijden. Kleurt dat de adviezen niet?
“Er zijn vijftig bewonersorganisaties vertegenwoordigd die tien afgevaardigden hebben gekozen. Is dat representatief voor alle omwonenden van Schiphol? Nee. Maar MRS is geen democratie. Die rol ligt bij gemeenten, provincies en rijk.”
“We hebben al die clubs gecheckt. Daar zitten honderden, duizenden actieve bewoners achter; een mix van activisten, bezorgde omwonenden en ondernemers. Daarnaast hebben we vijf maatschappelijke organisaties, waaronder MKB Amsterdam, de Milieufederatie en Rover. Wat hen verbindt, is de zorg over de impact van Schiphol en het standpunt dat daarin iets moet veranderen.”
“Omwonenden zijn niet alleen mensen die hinder hebben van Schiphol. Dat zijn ook mensen die er werken, die reizen, die vliegverkeer prima vinden. Daar moet MRS rekenschap aan geven. We zullen actief, in de wijken, in gesprek gaan met alle inwoners.”
Onder Hans Alders praatten bewoners, luchtvaartsector en overheid mét elkaar. Die laatste twee zijn bewust buiten MRS gelaten.
“De luchtvaartsector kan heel goed voor zijn eigen lobby zorgen. Lagere overheden hebben hun eigen overlegorgaan. Omwonenden hebben niks. Dat verandert nu.”
“Ik vind het geen ideaal eindplaatje dat het overleg uit elkaar is getrokken, iedereen zijn eigen belang bepleit en we elkaar pas voor de rechter weer zien. Dat is geen samenlevingsmodel. Ik hoop dat deze opzet uiteindelijk leidt tot dialoog met de luchtvaartbranche. We hebben altijd de mogelijkheid KLM en Schiphol uit te nodigen als er vragen zijn.”
Maar alleen op uitnodiging? Blijft het dan niet: zij tegen wij?
“Ik draai het om: waarom betrekt Schiphol MRS niet direct bij haar toekomstplannen? Wij waren net zo overvallen door het achtpuntenplan van Ruud Sondag om hinder te beperken, als de luchtvaartsector. Is dat dan de manier? Dat iedereen zijn standpunt deponeert en niemand met elkáár praat?”
“Is er nu geen mens bij Schiphol, KLM of in de luchtvaart die zich de vraag stelt: hoe houdbaar is het nog dat wij uitsluitend vasthouden aan uitgangspunten als groei en economie? Het is tijd dat KLM en Schiphol de discussie daarover aangaan met de samenleving. Hun legitimiteit laten afhangen van het feit dat ze echt rekening houden met hun omgeving. En niet alleen met loze beloftes komen over technologie die ons verder zal helpen.”
“De luchtvaartsector ís al de minst gereguleerde sector van ons land. Schiphol heeft geen natuurvergunning, hoeft zich aan geen enkele norm over fijnstof of geluid te houden die voor fabrieken of verkeer geldt. En als er dan grenzen zijn die niet passen, dan schuiven we die gewoon op, zoals Harbers in zijn krimpplannen wil.”
MRS is voor de start al behoorlijk kritisch op die krimpplannen.
“Formeel was dat nog als Omgevingsraad in oude samenstelling, inclusief luchtvaartsector en overheid. En dat advies was niet unaniem, nee. Maar het kan toch niet zo zijn dat we geluidshinder beperken door minder vluchten toe te staan, maar dat we daarvoor eerst de geluidsgrenzen verhogen? Dat is legitimeren wat de afgelopen jaren ten onrechte is gedoogd.”
Welk alternatief ziet uw raad?
“De cruciale discussie die we nu eindelijk moeten voeren, is wat we nog verantwoord vinden. Een luchthaven van deze omvang, met al die overstapreizigers en een grote rol voor de Nederlandse economie? Of de belangen van ruim 2,5 miljoen inwoners in een dichtbevolkt gebied met 17 natuurgebieden waar ook nog eens behoefte is aan 184.000 nieuwe huizen.”
“Het kabinet denkt met krimp tot 440.000 vluchten een balans te hebben gevonden. Het luchtvaartcluster bestrijdt dat. Veel bewonersgroepen vinden het nog niet ver genoeg gaan. Als MRS vinden we dat het kabinet erg aan de veilige kant zit van wat noodzakelijk is. Vanaf dat punt moet verder worden gekeken naar reductie van hinder en uitstoot. Vanuit MRS gaan we daarnaar streven.” Bekijk bericht op "Het Parool"
![[Vliegroutes Schiphol afgelopen maand]](https://www2.vlieghinder.nl/plots/_cache/recent/_thumbnails/_afgelopen_maand.jpg "Vliegroutes boven Nederland van de afgelopen maand")
