Milieuschade Schiphol heeft prijskaartje: meer vluchten kost welvaart

Door: Rolf Schuttenhelm
Groei van de luchtvaart is slecht voor het milieu: ultrafijnstof, CO2, lawaai én stikstof. Minder bekend is dat een toename van het aantal vluchten ook ten koste kan gaan van de welvaart. Dat komt onder andere doordat bedrijven rond het vliegveld de milieuschade zouden moeten compenseren.
Niet alles kan overal. Zo luidde anderhalf jaar geleden de titel van het stikstofrapport van de commissie-Remkes. Dat adviseert halvering van de stikstofuitstoot voor 2030, maar heeft nog een andere boodschap: Nederland is klein en dichtbevolkt - als we duurzaam willen samenleven, moeten belangen worden afgewogen.
Een van de plekken waar het knelt, is rond luchthaven Schiphol. Het aantal vluchten is er door de jaren heen steeds verder opgelopen. In 2019, vlak voor de coronacrisis, waren het er bijna een half miljoen.
Als het aan de Luchtvaartnota uit 2020 ligt, gaat de groei van de Nederlandse luchtvaart door, met gemiddeld 1 tot 1,5 procent per jaar. Dat zouden in 2030 650.000 vluchten zijn, en in 2050 800.000.
Mondiaal is die groei van de luchtvaart vooral een klimaatprobleem. Dat komt door de hoge CO2-uitstoot én het opwarmende effect van vliegtuigstrepen.
Maar in Nederland spelen ook lokale problemen: omwonenden hebben last van het lawaai en lopen door ultrafijnstof een verhoogd risico op hart- en longziekten en kanker. En naast landbouw, wegverkeer en industrie is óók de luchtvaart een stikstofbron, waar de Nederlandse natuur onder lijdt.
Schiphol en Lelystad hebben geen natuurvergunning
En daar heeft een Schiphol een acuut probleem: het vliegveld blijkt al tientallen jaren zonder natuurvergunning te vliegen. Dat is voor vliegvelden geen uitzondering: ook Lelystad Airport heeft geen natuurvergunning.
Zo'n vergunning is wel verplicht bij de aanvraag van een groter aantal vluchten. Vanwege de hoge stikstofvervuiling kunnen die vergunningen ook niet zomaar worden uitgegeven: de uitstoot is onvoldoende teruggedrongen en dus zijn de marges op.
Rond Schiphol zijn er twee oplossingen mogelijk. De ene is de andere bronnen sneller terugdringen: bedrijven sluiten, veehouders opkopen en de maximumsnelheid verlagen naar 80 kilometer. De andere oplossing is minder vliegen, in plaats van meer.
Twijfels bij luchtvaart als 'motor' van economie
Dat plaatst groei van de luchtvaart ook op de economische weegschaal. Het belang van luchtvaart voor werkgelegenheid en de economie wordt nog weleens overdreven, zeiden experts eerder tegen NU.nl.
En als andere sectoren moeten wijken of aanpassen, kan de balans zelfs negatief uitslaan, zegt onderzoeksbureau CE Delft, dat in opdracht van de gemeente Aalsmeer een maatschappelijke kosten-batenanalyse uitvoerde.
Het bureau concludeert dat groei van Schiphol van 500.000 naar 550.000 vluchten netto 2,3 tot 3,1 miljard euro kost, terwijl krimp naar 375.000 vluchten Nederland juist een toename van de welvaart zou opleveren.
Woensdag worden de details uit het nieuwe regeerakkoord verwacht. Naast nieuwe stikstof- en klimaatdoelen zal dan ook duidelijk worden of het aanstaande kabinet vasthoudt aan de wens om het vliegverkeer verder te laten groeien.