Megaluchthaven moet Poolse economie uit Covid-slop trekken
Door Ekke Overbeek
Het wordt groot, heel groot. Een verkeersknooppunt, 1800 kilometer spoor en een nieuwe luchthaven, vlak buiten Warschau. In 2027 moet het allemaal af zijn.
In 2023 gaat de eerste schep de grond in en vier jaar later moet de Solidarity Transport Hub een belangrijk intercontinentaal verkeersknooppunt zijn. De investering zal de komende veertien jaar zorgen voor 100 miljard euro extra bruto binnenlands product, juicht de brochure waarmee CPK – de Poolse afkorting voor het project – zichzelf aanprijst: “De dynamische ontwikkeling van de luchtvaartsector zal van Polen een van de rijkste landen ter wereld maken”.
Dat is de belofte van de Poolse regering. “Dit soort investeringen zijn een manier om energie los te maken en de economie aan te slingeren nu er een groeivertraging wordt verwacht”, aldus minister Jacek Sasin van staatsbezit. “Het geld dat wordt uitgegeven voor dit project gaat immers naar Poolse bedrijven en Poolse werknemers.”
Vooralsnog grazen er koeien op de geplande landingsbanen, veertig kilometer buiten Warschau, en zetelt de directie van de niet-bestaande luchthaven in de hoofdstad. “Het project bestaat uit twee delen”, legt CPK-woordvoerder Konrad Majszyk uit, terwijl hij een grote kaart van Polen uitspreidt. De nieuwe spoorwegen moeten elke uithoek van Polen verbinden met de nieuwe luchthaven. “Het geld daarvoor komt uit EU-fondsen.”
‘Geen privékapitaal’
De luchthaven daarentegen moet zichzelf bedruipen. Dat gaat volgens Majszyk makkelijk lukken: “Het rendement op de investering zal zo’n 10 procent bedragen”. Met zo’n rendement kan het niet anders of institutionele beleggers staan in de rij, maar daarover is Majszyk opmerkelijk vaag. “Dat is bedrijfsgeheim.”
Op het kantoor van waakhond-ngo Forum voor Burgerontwikkeling weet Marcin Zielinski wel waarom: “De regering doet geen enkele moeite privékapitaal aan te trekken”. De jonge econoom monitort staatsbedrijven en overheidsinvesteringen. “De gedachte is: voer de publieke bestedingen maar op, dan groeit de economie vanzelf. Dat werkt echter alleen als die investeringen economisch zinvol zijn. Zo niet, dan gooi je het geld weg.”
Volgens Zielinski zijn er geen serieuze analyses gemaakt voor de nieuwe luchthaven. Simpel gezegd: als je de groei van het aantal passagiers maar hoog genoeg inschat, wordt de investering op papier vanzelf rendabel. In 2019, dus voor de Covid-crisis, vervoerden alle veertien Poolse luchthavens samen 49 miljoen passagiers. De nieuwe, centrale luchthaven moet in zijn beginfase 45 miljoen passagiers afhandelen. Zielinski: “Waar komen die mensen vandaan? De minister heeft het nu over 20 à 25 miljoen passagiers in het eerste jaar. Dat zijn geen aantallen die deze investering rendabel maken.”
Nationale luchtvaartmaatschappij zit aan de grond
De nationalistische regering bouwt de nationale luchthaven als hub voor de nationale luchtvaartmaatschappij Lot. Zielinski: “De vraag is of Lot zo’n grote luchthaven kan vullen”. Het aantal Lot-passagiers verdubbelde het afgelopen decennium weliswaar tot tien miljoen, maar financieel zit het bedrijf aan de grond. Vorige week vroeg Lot om een miljard euro staatssteun. Dat zou omgerekend naar het aantal passagiers de grootste luchtvaartsubsidie in Europa zijn, rekende de website Pasazer voor.
In de plannen wordt bovendien geen rekening gehouden met de gloednieuwe luchthaven van Berlijn, niet ver van de Poolse grens, die binnenkort opengaat. Die Berlijnse investering is overigens een goed voorbeeld van hoe het niet moet, meent Zielinski. Gefinancierd met publiek geld, eindeloze vertraging en uiteindelijk veel duurder dan oorspronkelijk beloofd. “Dat is de ellende met veel megaprojecten: de kosten worden vaak veel te laag ingeschat.”
Hoeveel de Poolse investering gaat kosten, is onduidelijk. In een recent interview rept Marcin Horala, de staatssecretaris die verantwoordelijk is voor het project, over 5,5 miljard euro voor de ‘eerste fase van de luchthaven’ en 21 miljard euro voor de aanleg van spoorlijnen. Realistische bedragen of weggegooid geld? CPK-woordvoerder Majszyk trekt een beetje bij, geconfronteerd met alle kritiek. “Bij het masterplan nemen we alle prognoses nog een keer onder de loep”, zegt hij sussend. “We willen echt geen infrastructuur bouwen die vervolgens leegstaat.”
Geplaatst door Wim uit Castricum