Kennisinstituut brandt luchtvaartnota he-le-maal af

Het Kennisinstituut voor Mobiliteit (KiM) brandt de milieu-effectrapportage, onderdeel van de luchtvaartnota van minister Cora van Nieuwenhuizen, compleet af. Dit blijkt uit een beschouwing van drie geraadpleegde hoogleraren.

Het instituut is nota bene onderdeel van het eigen ministerie van de minister. Volgens KiM is er minstens een maatschappelijke kosten-baten analyse (mkba) nodig voordat überhaupt beslissingen kunnen worden genomen over de toekomst van de luchtvaart in ons land.

Gespecialiseerd NRC-journalist Mark Duursma noemt het rapport een “tegenslag voor het ministerie”. Wij zouden het liever een mokerslag noemen.

‘Te abstract en te smal’
De rapportage geeft volgens KiM een onvolledig beeld van de (economische) effecten voor ons land. Het instituut vindt het geheel “te abstract” en laakt de “smalle set economische indicatoren” die worden gehanteerd.

Daarmee is de nota slechts beperkt informatief, stellen de drie hoogleraren die het vernietigende rapport opstelden in opdracht van KiM.

“Een logisch vervolg zou zijn om de welvaartseffecten van de nota gedetailleerder in kaart te brengen. Onderbouw de nota met een mkba. Zo’n analyse kan een beter inzicht geven in de maatschappelijke kosten en baten van de gekozen voorkeursstrategie (doorgroeien, red.). Daarnaast kan een mkba een beeld geven van de economische effecten voor Nederland als geheel.”

Legio tekortkomingen
KiM signaleert tal van tekortkomingen in de nota van Van Nieuwenhuizen. Zo gaat die nota uit van een lineaire relatie tussen het aantal vluchten en de economische waarde. “Dat is uiterst discutabel omdat die relatie er waarschijnlijk helemaal niet is.”

Ook gaat de analyse teveel uit voor de gevolgen van het binnenlands beleid, zonder rekening te houden met andere ontwikkelingen. Zo kan het omvallen van Air France-KLM zomaar roet in het eten gooien. Van Nieuwenhuizen laat dit buiten beschouwing. Ook heeft zij totaal geen oog voor ontwikkelingen van buitenlandse luchthavens, zoals het nieuwe Istanbul Airport of andere hubs-in-wording.

Volgens het instituut heeft de minister gekeken naar veel te weinig economische indicatoren door vooral de werkgelegenheid en het verdienvermogen te beschouwen. Zo is niet gekeken naar de (magere) winsten die in de sector mogelijk zijn, de hoge investeringskosten in de infrastructuur die vereist zijn en de magere belastingopbrengsten uit de luchtvaart.

Weer te rooskleurig voorgesteld
Ook heeft Van Nieuwenhuizen weer lekker zitten sjoemelen met de cijfers, zo stellen de drie hoogleraren. Zij heeft slechts gekeken naar de bruto effecten van werkgelegenheid en verdienvermogen en niet naar de netto effecten. “Die verschillen sterk van elkaar. Veel mensen gaan aan de slag in andere functies, productiemiddelen kunnen anders worden ingezet.”

De kritiek van de drie hoogleraren is glashelder. In de luchtvaartnota ontbreken tal van belangrijke cijfers. Een maatschappelijke kosten-baten analyse is noodzakelijk alvorens de politiek kan beslissen over de nota.

Het rapport werd opgesteld door prof. dr Wouter Dewulf (Centrum voor Luchtvaart Management, Universiteit Antwerpen), prof. dr Erik Verhoef (Vervoerseconomie, VU Amsterdam) en prof. dr Bert van Wee (Transportbeleid, TU Delft). Zij kwamen unaniem tot de conclusies.

Het is niet de eerste keer van de luchtvaartnota van Van Nieuwenhuizen onder vuur ligt. Eerder al spraken zelfs haar partijgenoten van een vod dat linea recta de vuilnisbak in kon.