Kankerverwekkende uitstoot door luchtvaart is gigantisch, minister zint op maatregelen

Door Hanne Obbink

Voor de industrie gelden grenzen, voor de luchtvaart niet. Die stoot onbeperkt enorme hoeveelheden ‘zeer zorgwekkende stoffen’ uit. Benzeen is het gevaarlijkst.

De luchtvaart stoot gigantisch veel kankerverwekkende stoffen uit, véél meer dan wat in de industrie is toegestaan. Voor de uitstoot van vliegtuigen gelden namelijk geen beperkingen, omdat die niet uit een schoorsteen komt, maar over een groter gebied wordt verspreid. Minister Harbers (infrastructuur) broedt nu op maatregelen, schrijft hij aan de Tweede Kamer, maar daarvoor is eerst meer onderzoek nodig.

Het gaat om ‘zeer zorgwekkende stoffen', en die worden niet voor niets zo genoemd. Ze kunnen kankerverwekkend zijn en schadelijk voor de voortplanting, ze kunnen menselijke genen veranderen en zich in de voedselketen ophopen en ze worden slecht afgebroken. Dat is de reden dat de industrie zich bij de uitstoot van zulke stoffen moet houden aan strenge grenswaarden.

De uitstoot van de luchtvaart gaat die grenswaarden erg ver te boven, blijkt uit onderzoek van TNO in opdracht van minister Harbers. Het meest opzichtig gebeurt dat met formaldehyde, een stof waarvan inderdaad vaststaat dat die kanker kan veroorzaken. De industrie mag daarvan hoogstens 2,5 gram gemiddeld per uur uitstoten, Schiphol kwam in 2019 uit op een uurgemiddelde van maar liefst 5514 gram.

Ook de uitstoot van zes andere zeer zorgwekkende stoffen overschrijdt de normen voor de industrie heel ruim. “Benzeen is de gevaarlijkste”, zegt emeritus hoogleraar milieuchemie Jacob de Boer met een blik op de cijfers: 753 gram per uur, terwijl de norm voor de industrie op maximaal 2,5 gram ligt. “Mijn hemel!”

Een pad met kleine schoorstenen
“Ik kan me voorstellen dat mensen zich daar zorgen over maken”, schrijft Harbers aan de Kamer. Maar hij wil deze gegevens ook ‘in perspectief plaatsen’. Die grenswaarden voor de industrie gelden voor wat er uit een schoorsteen komt, en dat heeft rechtstreeks invloed op de luchtkwaliteit eromheen. Maar vliegtuigmotoren zijn een mobiele bron: die creëren een ‘pad met allemaal kleine schoorstenen’, met veel minder directe gevolgen voor de kwaliteit van de lucht.

Toch is het gebied waarover de luchtvaart haar zeer zorgwekkende stoffen verspreidt niet groot. Sowieso gelden de uitstootcijfers uit het TNO-onderzoek alleen voor de zogeheten LTO-fase van de vlucht: het landen vanaf en opstijgen tot ongeveer 900 meter. Binnen dit beperkte deel van het vliegtuigverkeer wordt bovendien 94 procent van schadelijke stoffen uitgestoten bij het taxiën, dus op het vliegveld zelf. Dat ‘pad met schoorstenen’ is dus niet erg uitgestrekt.

“Voor de mensen die op de platforms van Schiphol werken, zijn dit echt zorgwekkende cijfers”, zegt De Boer. “Voor de omwonenden hangt het ervan af hoe ver ze van Schiphol af wonen, hoe de wind staat en hoe snel deze stoffen verdund raken. Maar laat duidelijk zijn: van dit soort uitstoot moeten we zien af te komen.”

Normen moeten handhaafbaar zijn
De uitstoot komt vooral vrij als kerosine niet volledig verbrand wordt, en dat gebeurt het meest als de vliegtuigmotor niet op vol vermogen draait – vandaar dat taxiën zo vervuilend is. Laat bij dat taxiën het vliegtuig voortaan op één motor draaien, oppert TNO daarom, die dan dus meer vermogen moet leveren. Of zet elektrische vliegtuigslepers in, en houd in elk geval de taxi-routes kort.

Minister Harbers studeert daarnaast op het invoeren van grenswaarden voor de luchtvaart. Maar de hoogte daarvan moet dan wel ‘handhaafbaar’ zijn. Daarom wil hij eerst uitzoeken hoe de uitstoot zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en wat er te verwachten valt van nieuwe, schonere vliegtuigen. Ook wil hij weten welke stoffen precies de meeste vervuiling rond luchthavens veroorzaken. Hij hoopt daarover in het najaar uitsluitsel te kunnen geven.

Toevoeging redactie vlieghinder.nl
SchipholWatch geeft commentaar op dit onderwerp. Lees hier.