Hoe vliegtuiglawaai tot een verdikte hartspier kan leiden

Elleke Bal

Onderzoekers zien dat Britten die continu te maken hebben met vliegtuigherrie een grotere kans hebben op een verdikte hartspier.

Wie dicht bij een luchthaven woont en leeft met constant vliegtuiglawaai, heeft een groter risico op een slechter werkend hart. Dat vergroot de kans op een hartaanval, levensbedreigende hartritmestoornis of beroerte. Dit concluderen onderzoekers van het University College London, in een studie die deze week werd gepubliceerd in het Journal of the American College of Cardiology.

De link tussen vliegtuigherrie en een slechte hartgezondheid is niet nieuw, maar in deze studie doen de onderzoekers een poging om dat verband te doorgronden. Ze keken daarvoor naar hartscans van meer dan 3600 Britten die in de buurt van vier grote luchthavens wonen en die meededen aan een bevolkingsonderzoek. En laten zien dat de groep mensen die wordt blootgesteld aan de hoge niveaus van vliegtuiglawaai stijvere en dikkere hartspieren heeft.

Zo’n hartspier kan uiteindelijk minder goed ontspannen, waardoor het hart zich minder goed met bloed kan vullen. Een dergelijke verdikking verdubbelt of verviervoudigt het risico op ernstige hartaandoeningen, concluderen de onderzoekers op basis van aanvullend onderzoek.

Nachtelijke blootstelling
Wat zijn nu hoge geluidsniveaus? De onderzoekers namen als uitgangspunt 50 decibel gedurende een etmaal, of 45 decibel ’s nachts. Aanzienlijk meer dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbeveelt, namelijk een beperking tot 45 decibel per etmaal, en 40 decibel per nacht. Van de ruim 3600 onderzochte Britten, woonde zo’n 8 procent in een omgeving waar overdag de aanbevolen geluidsnormen van de WHO flink werden overschreden.

Het risico op een verdikte hartspier nam nog wat meer toe bij de 3 procent van de mensen in deze groep die ’s nachts aan dat overschrijdende lawaai worden blootgesteld. Het was al bekend dat nachtelijke blootstelling als de meest schadelijke vorm van blootstelling telt, omdat mensen ’s nachts nu eenmaal vaker thuis zijn, en slechte slaap de algehele gezondheid geen goed doet.

Cardiologen denken enkele mechanismen te kennen die ervoor zorgen dat stress door geluidshinder tot hart- en vaatziekten kan leiden. Geluid, of de perceptie van geluid, geeft het lichaam een stresssignaal. Het sympathische zenuwstelsel denkt dat alertheid nodig is, en zorgt ervoor dat het hart sneller gaat kloppen en de bloeddruk stijgt.

Die aanhoudende hoge druk zorgt ervoor dat de hartspier verdikt. Ook stresshormonen komen vrij, zoals cortisol, waardoor bijvoorbeeld het hongergevoel toeneemt. Traditionele risicofactoren voor hart-en vaatziekten zijn dus een hoge bloeddruk en een hoog lichaamsgewicht.

Kip-en-eiverhaal
Dat maakt een studie als die van het University College London, hoe goed uitgevoerd ook, ingewikkeld. Want dat vliegtuiglawaai direct leidt tot een verdikte hartspier, is met deze studie niet aan te tonen. Een groot aantal van de mensen met verdikte hartspieren in de studie had ook een hoge bloeddruk of een hoog BMI. Ondanks dat de onderzoekers hiervoor hebben geprobeerd te corrigeren, net zoals ze ook rekening hielden met factoren als leeftijd, inkomen, roken, alcoholgebruik, en beweging, blijft het niet mogelijk om causale verbanden te trekken.

Het blijft een soort kip-en-ei-verhaal, reageert cardioloog Fabrice Martens. De hoogleraar preventieve cardiologie van Amsterdam UMC las op verzoek mee. Hij noemt de bron geluidshinder door vliegtuigen en het effect daarvan op hart- en vaatziekten een belangrijk onderwerp. “Het is goed dat die link beter uitgezocht wordt.” Hij plaatst wel een aantal kanttekeningen bij dit onderzoek.

Veel meer factoren kunnen van invloed zijn op het ontstaan van een verdikte hartspier, zonder precies te weten hoe, merkt hij op. Zo is niet uit te sluiten of de stijvere en verdikte hartspier is ontstaan door alleen de geluidsoverlast, of toch ook door verschillende persoonlijkheden. “De ene persoon krijgt meer stress van vliegtuiggeluid dan de ander.” Verder kunnen er andere redenen zijn voor het ontstaan van een stijvere en verdikte hartspier, zoals sporten, terwijl die er tijdens dit onderzoek mogelijk niet uitgevist zijn.

Toch vindt hij de studie ‘een goede poging om de link beter te begrijpen’. Hij is blij met de aandacht in de wetenschap voor omgevingsfactoren die het risico op hart- en vaatziekten verhogen zoals geluidsoverlast, maar ook luchtvervuiling. “Dit mag zeker niet onderschat worden.”