Het ’juridisch moeras’ van Schiphol: zes vragen over krimp
De krimp van Schiphol is voor volgende zomer van de baan, besloot demissionair minister Mark Harbers dinsdag na druk van het Amerikaanse transportministerie en een tik op de vingers van Eurocommissaris Adina Vălean. Experimenteerregeling, balanced approach, minder vliegbewegingen of stillere vliegtuigen, hoe zit het ook al weer? Zes vragen over het ’juridisch moeras’ van de nationale luchthaven.
1. Is het besluit van Harbers een definitieve streep door de krimp van Schiphol?
Op papier niet. Voorlopig is alleen de ’experimenteerregeling’ – spoor 1 volgens Harbers - overboord gegooid. Die was op het ministerie bedacht om in afwachting van de uitkomst van de zogeheten balanced approach procedure ’een nieuwe balans te kunnen vinden tussen het belang van een internationale luchthaven voor Nederland en de kwaliteit van de leefomgeving, specifiek de omwonenden’.
Het experiment, dat op 31 maart volgend jaar zou ingaan met 460.000 vliegbewegingen per jaar in plaats van de nu toegestane 500.000, was omstreden. Niet alleen bij de luchtvaartlobby – KLM en onder anderen IATA spanden een rechtszaak aan - maar ook bij omwonenden.
De regeling moest een einde maken aan het ’anticiperend handhaven’, het gedogen van overschrijdingen van de wettelijke geluidsnormen rondom Schiphol door het concentreren van starts en landingen op de ’preferente’ Kaagbaan en Polderbaan.
Om dat voor elkaar te krijgen, wilde het ministerie niet alleen snijden in het aantal vliegbewegingen, maar ook op tien plaatsen in de buurt van Schiphol de geluidsnormen verhogen. Dat laatste viel vanzelfsprekend totaal verkeerd bij de buren van Schiphol.
Lees ook hier: Minister Harbers schort krimpplan Schiphol voorlopig op: ’Bittere pil voor de omgeving’
2. Hoe zit het met de balanced approach procedure?
Harbers noemt deze procedure spoor 2. Het is een eis van de Europese Unie: als een lidstaat vanwege vliegherrie een exploitatiebeperking wil doorvoeren met meer dan 50.000 vliegbewegingen per jaar, dan moet de zogenaamde Balanced Approach procedure worden doorlopen.
Het kabinet wilde uiteindelijk naar 440.000 vliegbewegingen, maar heeft dat onlangs bijgesteld naar 452.500, waarvan 28.700 in de nacht, stillere toestellen in de nacht en minder gebruik van de secundaire banen (Aalsmeer-, Buitenveldert-, Zwanenburg- en Oostbaan). De balanced approach procedure loopt nog, demissionair minister Harbers verwacht dat de Europese Commissie er begin 2024 advies over uit brengt.
Hij heeft KLM in afwachting van de uitkomst gevraagd maatregelen te nemen, met name in de nachtelijke uren. KLM heeft toegezegd om met ingang van 31 maart vliegtuigen die veel lawaai maken uit de nacht te halen.
Daarnaast wil KLM – als onderdeel van de KLM-groep – proberen geen passagiersvluchten meer te plannen tussen middernacht en zes uur ’s ochtends. Over Transavia – ook onderdeel van de groep – is niks gezegd.
Lees ook hier: Rechtszaak tegen Staat om geluidsoverlast Schiphol gaat door
3. De Maatschappelijke Raad Schiphol (MRS) bleef dinsdag vrij stil. Wat vindt de officiële adviesraad van omwonenden ervan?
De mededeling van Harbers was zeer onverwacht, zegt de MRS. „En teleurstellend voor de omgeving van Schiphol. Wij hebben samen met de vertegenwoordigers van de bewoners rond Schiphol hard gewerkt aan de adviezen rond de Experimenteerregeling. In de hoop dat dit zou gaan helpen in de hinderbeperking voor de omgeving.”
De MRS constateert dat ze over het opschorten van het experiment geen adviesaanvraag heeft gekregen.
Opmerkelijk: Schipholwatch – een burgerinitiatief met een actuele website - schreef dinsdagochtend dat de adviesraad deze week wel een onverwachte adviesaanvraag heeft gekregen voor „het plan van KLM om met ’stillere’ toestellen de krimp van Schiphol te voorkomen.”
„Er bestaat grote vrees – ook bij leden van de MRS – dat de raad onder druk zal worden gezet in te stemmen om in de berekeningen minder lawaaiige vliegtuigen te gebruiken”, aldus Schipholwatch.
4. Hoe reageren kritische omwonenden?
Zij trekken onder andere op de website van Schipholwatch fel van leer tegen VVD-minister Harbers. Maar ook tegen de MRS die eerder met de experimenteerregeling instemde.
„Kom op, heeft iemand ooit in de fabel gelooft dat een VVD-minister vóór krimp van ons grootste nationale terreurbedrijf is? Ik in ieder geval vanaf seconde één niet. En boy heb ik gelijk gekregen”, schrijft iemand.
Een ander: „ Zou Harbers de Amerikanen gevraagd hebben om met tegenacties te dreigen zodat hij met behulp van die dreigementen de krimp kan voorkomen?”
En ook: „Het is triest wat ons nu overkomt, en voor velen ernstig. Niet alleen had Harbers weer een extra truc achter de hand, maar wie moeten we nu nog vertrouwen? Wat zou het een verademing zijn geweest als de MRS één fase eerder al had geweigerd de spelletjes van de minister mee te spelen.”
Lees ook hier: ’Omwonenden Schiphol trekken aan het kortste eind’
5. Welke rechtszaken spelen er intussen rond de exploitatie van Schiphol?
Flink wat. De Hoge Raad buigt zich momenteel over een door de luchtvaart aangespannen zaak tegen de Staat. De luchtvaartmaatschappijen menen dat de regering zeker niet mag tornen aan 500.000 vliegbewegingen per jaar zolang de balanced approach procedure niet is doorlopen.
Ze kregen eerder geen gelijk bij het gerechtshof. Nu de experimenteerregeling is geschrapt, is onduidelijk of de zaak wordt ingetrokken.
De Hoge Raad zou volgend jaar uitspraak doen. Verder is er in januari een rechtszaak van Stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV) tegen de Staat om geluidsoverlast, gaat door. De stichting vertegenwoordigt omwonenden van de luchthaven, die eisen dat de overheid rond Schiphol handhaaft op de geluidsnormen.
En Johan Vollenbroek Mobilisation for the Environment (MOB) kondigde eind september aan de natuurvergunning voor Schiphol aan te vechten, die de regering toen onverwacht uitschreef voor 500.000 vluchten per jaar.
MOB vindt op basis van ’historische rechten’ dat op de nationale luchthaven hooguit 275.000 starts en landingen toegestaan moeten zijn.
6. JetBlue was veel in het nieuws, vanwege het verzet tegen de experimenteerregeling. Hoe lang vlogen ze al op Schiphol?
Eind augustus landde er voor het eerst een vliegtuig van deze Amerikaanse prijsvechter op Schiphol. JetBlue vliegt dagelijks tussen Schiphol en New York en tussen Schiphol en Boston.
De slotcoördinator (ACNL) kondigde begin deze maand aan dat er vanaf 31 maart 2024 vanwege de experimenteerregeling geen ruimte meer zou zijn voor JetBlue op Schiphol.
Dat was tegen het zere been van de maatschappij die een 61-pagina’s tellende klacht indiende bij het Amerikaanse ministerie van Transport en de regering van de VS verzocht om KLM te bestraffen voor de krimp van Schiphol. D
e Amerikanen dreigden vervolgens met verregaande tegenmaatregelen, een van de aanleidingen voor Mark Harbers om met de experimenteerregeling te stoppen. Of JetBlue volgend jaar mag blijven vliegen, staat niet vast.
Volgens de slotcoördinator betekent het opschorten van de krimp niet automatisch dat alles terugkeert naar het oude.
Geplaatst door Ed uit Oegstgeest
De conclusie moet dan wel zijn dat er geen echte wens tot krimp bestaat en het spel vooral voor de buhne is. En dat is dan wel weer heel consequent beleid.