Die milieuvervuilende vlucht kan je hooguit een beetje compenseren
| | |
NRC
Wie vliegt, draagt danig bij aan milieuvervuiling. Je kunt besluiten niet meer te vliegen, of de uitstoot van CO2 compenseren. Hoe doe je dat?
De vliegvakantie naar Sevilla deze winter had natuurlijk niet gehoeven. Mijn dochter bezoeken in Londen had ook per trein of boot gekund – al zou je moeten uitrekenen of het klimaat daarmee echt veel beter af is. Maar de diploma-uitreiking bijwonen van mijn andere dochter, in Noorwegen, een paar uur rijden ten noorden van Bergen, was bijna onmogelijk zonder in een vliegtuig te stappen.
Toen ik dit voorjaar voor de derde keer in korte tijd een vliegreis boekte, realiseerde ik me dat het zo niet langer kon. Als westerling leef ik sowieso al boven mijn stand als het om de uitstoot van broeikasgassen gaat. Met drie vliegreizen binnen een paar maanden ben ik ver over mijn klimaatbudget gegaan. Wat te doen?
Het lastige is dat er vaak geen goed alternatief bestaat voor een vliegreis en dat schone brandstof voor vliegtuigen (nog) niet beschikbaar is. Op de luchtvaartshow in Parijs was een paar weken geleden een prototype te zien van een elektrisch vliegtuigje. Het moet nog worden gebouwd en biedt dan plek aan hooguit zes tot negen passagiers. De Solar Impulse is weliswaar op zonne-energie rond de aarde gevlogen, maar deed daar meer dan een jaar over. Het zonnevliegtuig bood bovendien alleen plek aan een piloot en de vleugels hadden een spanwijdte van ruim 63 meter. Dat gaat dus voorlopig niet werken.
Maar wat dan wel?
Om te beginnen zou de brandstof die vliegtuigen gebruiken belast moeten worden. De luchtvaart heeft zich daar altijd met succes tegen verzet, met als argument dat het gaat om een internationale sector. Als het ene land veel belasting of accijns vraagt en het andere nauwelijks, dreigen luchtvaartmaatschappijen uit te wijken naar de goedkoopste vliegvelden.
Ivo Weyel vroeg zich af waar hij nog heen kan zonder schuldgevoel. Hoe ga je met een schoon geweten op reis?
Dat had opgelost kunnen worden door daarover afspraken te maken op de klimaattop in Parijs in 2015. Maar daar wilde de International Civil Aviation Organisation (ICAO) niets van weten. Logisch, schreef Andrew Murphy van de Europese onderzoeksorganisatie Transport & Environment in een opiniestuk. Door geen brandstofbelasting te betalen, ontvangt de sector volgens hem indirect 60 miljard euro subsidie per jaar. Hoe kun je anders verklaren dat een retourtje Lyon per vliegtuig 104 euro kost en per trein 330 euro (op 23 juni, voor de tweede week van juli)? Het principe dat de vervuiler betaalt, geldt dus kennelijk niet in de luchtvaart.
Zolang dat zo blijft, moet je het heft in eigen hand nemen. Want ik kan wel met de beschuldigende vinger naar luchtvaartmaatschappijen blijven wijzen, maar eigenlijk ben ik natuurlijk zelf die vervuiler. Ik zal dus mijzelf, geheel vrijwillig, een vervuilersbelasting moeten opleggen.
Hoe doe je zoiets?
Eerst reken je uit hoeveel kerosine een vlucht kost. Dat verbruik vertaal je naar de uitstoot van broeikasgassen. En dat deel je vervolgens door het aantal passagiers. Daarmee heb je je individuele klimaatvoetafdruk van die ene vlucht bepaald.
Gelukkig hoef je niet zelf de klimaatschade van je vlucht te berekenen. Er zijn allerlei programma’s die dat keurig voor je doen. ICAO heeft er zelfs een app voor ontwikkeld. Je vult de luchthaven van vertrek en aankomst in, retour of enkel, business- of economyclass en het programma doet de rest. Zo weet je binnen een paar seconden dat je met een retourtje Amsterdam-New York persoonlijk verantwoordelijk bent voor 723,58 kilo CO2.
Althans volgens ICAO. Andere websites komen tot heel andere getallen. Zo rekent carbonfootprint.com voor een retourtje New York 850 kilo, climatecare.org komt uit op bijna het dubbele (1,6 ton) en myclimate.org spant de kroon met 2,2 ton.
Wetenschappers zijn het nog niet helemaal eens over de mate waarin vliegtuigen bijdragen aan klimaatverandering (veel of heel veel)
Een deel van die verschillen is te verklaren door de gekozen uitgangspunten. Omdat zo’n berekening niet voor één specifieke vlucht wordt gemaakt, gaat het altijd om gemiddelden. Die zijn afhankelijk van onder meer grootte en ouderdom van een vliegtuig, bezettingsgraad, aanvliegroute, windsnelheid, wachttijden voordat de landing kan worden ingezet en de vliegvelden zelf. Op Schiphol bijvoorbeeld moeten vliegtuigen vaak eindeloos taxiën voordat ze de terminal hebben bereikt.
Ook is de wetenschap het nog niet helemaal eens over de mate waarin vliegtuigen bijdragen aan klimaatverandering (veel of heel veel). Wetenschappers vermoeden dat broeikasgassen in de stratosfeer anders werken dan in de troposfeer. Zeker is dat ook ozon en condensstrepen (waterdamp) invloed hebben op het klimaat. Tel je die wel of niet mee? En zo ja, hoe precies?
Ergens anders de uitstoot van kooldioxide verminderen
Er zit niets anders op dan een van de programma’s te kiezen, of desnoods het gemiddelde uit te rekenen van alle uitkomsten. Als je eenmaal een keuze hebt gemaakt, komt de belangrijkste vraag: hoe betaal ik voor de vervuiling die ik heb veroorzaakt?
Daarvoor bestaan verschillende organisaties, die in principe allemaal hetzelfde doen. Ze zorgen dat ergens op de wereld de uitstoot van kooldioxide wordt verminderd. Meestal in ontwikkelingslanden, omdat het daar op de goedkoopste manier kan en je dus het meest waar voor je geld krijgt. Voor het klimaat maakt het niet uit waar de emissies worden gereduceerd.
Je kunt bijvoorbeeld bomen planten, zonnepanelen aansluiten, gloeilampen vervangen door ledverlichting, schone kooktoestellen aanbieden in plaats van vuurtje stoken, biogasinstallaties bouwen, recyclingprogramma’s ontwikkelen, huizen isoleren of energiezuinig transport stimuleren. Wat je kiest is in de eerste plaats een kwestie van persoonlijke voorkeur. Maar voorzichtigheid is geboden.
Onlangs schreef de Duitse krant Der Nordschleswiger dat elektrische auto’s het milieu ook belasten. NRC checkte deze bewering
In het verleden werd nog wel eens gesjoemeld met de zogeheten carbon offsets. De sector heeft daarom keurmerken ontwikkeld. Zo zijn er bijvoorbeeld de Verified Carbon Standard, de Gold Standard en de Fairtrade Climate Standard. Allemaal werken ze met onafhankelijk toezicht op de projecten. Waarin bijvoorbeeld wordt gekeken of de getallen kloppen, of een project niet op een andere manier wordt gefinancierd, en of de registratie van de klimaatwinst die ermee wordt geboekt op orde is.
Voor mijn drie vluchten heb ik bij het Fair Climate Fund twee ton aan koolstofkrediet gekocht. Kosten: 25 euro. Dat geld draagt bij aan de bouw van een biogascentrale in India, waardoor de lokale bevolking niet langer in huis op houtskool hoeft te koken – iets wat behalve slecht voor het klimaat, ook heel slecht voor de gezondheid is. Na ruim een week ontving ik per mail een certificaat, compleet met een transactiecode voor het register van het Europese emissiehandelssysteem.
Het voelt goed, zo’n certificaat
Dat is trouwens ook het verraderlijke van het systeem. Het voelt namelijk goed, zo’n certificaat. En 25 euro is natuurlijk heel goedkoop. Maar intussen heb ik met de drie vliegreizen mijn koolstofbudget voor een heel jaar al bijna opgebruikt. Als je de hoeveelheid kooldioxide die mensen mogen uitstoten eerlijk over iedereen zou verdelen, mag je niet veel meer dan 3 tot 4 ton CO2 verbruiken. Als Europeaan zit ik ook zonder vliegreis toch al zo’n twee tot drie keer boven dat gemiddelde.
Het is beter dan niks. Maar het geeft ook het gevoel van een middeleeuwer die met een aflaat bij de Kerk zijn slechte gedrag afkoopt om daarna gewoon door te zondigen.
DIT KAN JE ZELF DOEN
Wat kun je zelf doen als je een vliegreis wilt boeken en tegelijkertijd het klimaat zoveel mogelijk wilt ontzien? Aan die vraag gaat er nog één vooraf: is deze reis echt nodig en is er ander, schoner vervoer?
Als je je er gemakkelijk van af wilt maken, kun je bij de meeste luchtvaartmaatschappijen aanvinken dat ze je CO2-uitstoot direct compenseren. Je betaalt een paar euro extra voor de vlucht en de maatschappij zorgt de rest. Deze programma’s zijn niet altijd even doorzichtig, wat niet wil zeggen dat ze niet aan de kwaliteitsstandaard voldoen. Bovendien is het vaak zo goedkoop, dat je je kunt afvragen of ze je klimaatschade volledig compenseren.
Beter is het om zelf een programma te kiezen. Even googelen (vliegreis, compenseren, CO2) levert een hele reeks mogelijkheden op. Let vooral op of ze een keurmerk hebben. Een paar voorbeelden:
Atmosfair.de: verzorgt allerlei projecten van Rwanda tot Honduras en van India tot Lesotho
Fairclimatefund.nl: houtskoolovens in India, klimaatneutrale koffie in Ethiopië, verbeterde kooktechniek in Zuid-Afrika
Greenseat.nl: houtskoolovens in Oeganda, biogas in Cambodja, windmolens in India
Treesforall.nl: duurzame bosprojecten Bekijk bericht op "NRC"
![[Vliegroutes Schiphol afgelopen maand]](https://www2.vlieghinder.nl/plots/_cache/recent/_thumbnails/_afgelopen_maand.jpg "Vliegroutes boven Nederland van de afgelopen maand")
