CEO Dick Benschop: Schiphol moet nieuwe start maken

Matige en gecontroleerde groei. Dat is wat Schiphol-topman Dick Benschop met de luchtvaartmaatschappijen wil afspreken. “We moeten zuinig zijn op de groei.”

Bij zijn aantreden in mei van dit jaar kwam Dick Benschop een overvolle luchthaven tegen die moeite heeft de stroom passagiers en vliegtuigen in goede banen te leiden.

“We doen het best goed,” zegt hij nu, “maar dit is niet het kwaliteitsniveau waar Schiphol om bekendstaat. En het niveau dat we willen terugbrengen. Ik kijk heel erg door de lens: hoe goed zijn we als vliegveld? We hebben een behoorlijk goede zomer achter de rug, ondanks een aantal incidenten. Maar dit is niet het nieuwe normaal. Dat er files op de aanvoerroutes staan, dat je soms langer moet wachten bij de check-in, de drukte in de terminals: dat is niet iets waaraan we moeten gaan wennen. Het moet echt beter worden. Die knelpunten passen niet bij mijn beeld van een kwaliteitsluchthaven.”

De directe toekomst is het knelpunt
Kwaliteit op de eerste plek zetten geldt volgens Benschop niet alleen voor de huidige situatie van de luchthaven. “Je moet dat ook doortrekken in de discussie over Schiphol na 2020. Je moet de toekomst dan niet alleen uitdrukken in getallen, in jaren of in capaciteit, maar ook in kwaliteit. Hoe ver kom je dan? Hoe goed zijn we en hoe goed kunnen we worden? Probeer de toekomst van Schiphol nu ook eens in kwaliteit uit te drukken. De kwaliteit van het netwerk is cruciaal. Dát is onze bijdrage aan de economie. Iedereen heeft behoefte aan goede verbindingen en veel economische verbindingen gaan via Schiphol. We zijn nu de nummer twee in de wereld, maar de wereld is in beweging. We hebben China aangesloten, we zijn bezig met India. Hoe behouden we dat en wat komt er daarna?”

Volgens Benschop is de vraag: wat willen we bereiken met de Nederlandse luchtvaart? “Hoe gaan we als luchtvaart­sector grote stappen maken op het gebied van duurzaam­heid? We moeten ook gaan nadenken over groei tot 2030 en 2050. Maar we moeten eerst door de besluitvorming over de directe toekomst na 2020 heen. Daar zit het knelpunt.”

Een veel gematigder groeipad
Benschop wil met de luchtvaartmaatschappijen een plan maken waarin voor een veel gematigder groeipad wordt gekozen. “Laten we nou eens niet per se aan de vraag voldoen, maar een ander uitgangspunt kiezen. Ons afvragen hoeveel groei er nodig is om balans te houden tussen ons netwerk, de omgeving en duurzaamheid. Dan kom je uit op veel lagere groeicijfers. Als uitgangspunt, niet als eindresultaat van onderhandelingen. We hebben dan wél instrumenten nodig om dat eerlijk en open te doen. Tot nu toe waren er heel veel woorden, maar te weinig hulpmiddelen. Alle mogelijkheden van de afgelopen jaren blijken niet goed te werken. We zitten vast aan Europese regels, mededingingsregels. Goed, we krijgen Lelystad en de verkeersverdeel­regeling, dat is belangrijk. En we zijn nu bezig met de consultatie over onze havengelden. We willen dat stille en schone vliegtuigen minder betalen dan oudere toestellen. Er komt dan een groter financieel voordeel voor stil en schoon en een grotere malus op meer geluid en CO2-uitstoot. Dat doet sommige maatschappijen best pijn, maar het is wel het juiste signaal. Maar instru­men­ten om groei op Schiphol eerlijk te matigen, zijn er nu niet. Dus is het aan de luchtvaart­sector zelf om daarin de regie te gaan nemen, anders wordt het ons wel opgelegd door de politiek.”

Dreiging van groeistuip
Benschop houdt daarbij vast aan de afspraak die in 2008 is gemaakt: de helft van de milieu­winst die wordt bereikt met stillere en schonere vliegtuigen kan worden gebruikt voor verdere groei van het vliegverkeer. Hoe groot die winst is, wordt binnenkort duidelijk in de nieuwe MER voor Schiphol. “Maar ik zeg: blijf daar nog eens ruim binnen. We moeten een beetje zui­ni­ger worden met uitgeven van die capa­citeit.”

Zonder afspraken dreigt een groeistuip, waar­schuwt Benschop. “Een van de ergste dingen die ons kunnen overkomen, is dat er op Schiphol in 2021 in één keer 40.000 slots bij komen. Die moeten we vanwege de regels dan in één keer uitgeven. Dat wil ik helemaal niet. Ik wil die slots veel gematigder krijgen en gematigder uitgeven.”

Daarom zoekt hij naar een formule voor jaarlijkse groei. “Die kan bijvoorbeeld in lijn zijn met de gemiddelde groeiverwachting van onze economie over een langere periode. Die formule bepaalt het aantal slots dat we per jaar extra kunnen uitgeven. Ik werk nu aan een voorstel met de luchtvaartsector dat we kunnen voorleggen aan de omgeving en aan de politiek. Daarmee openen we de discussie over groei na 2020 en verder. Een belofte van gecontroleerde, gematigde groei in combinatie met verduurzaming; een afspraak die meer vertrouwen geeft aan de omgeving en meer houvast aan de luchtvaartsector.”

Lelystad moet open
Lelystad Airport is in Benschops plannen onontbeerlijk. “Om tot een oplossing te komen die in ieders belang is, zal Lelystad open moeten. Maar ook daar ruim binnen de grenzen. Tienduizend vluchten op Lelystad zijn interessant voor het verlichten van de problemen hier. Dan ook kun je de groei van Lelystad aftrekken van de groei op Schiphol en maak je werkelijk stappen. Dan kun je langer doen met de ruimte die je hier hebt. Het geheel wordt logischer.”

De opening van Lelystad Airport is ook belangrijk om de luchtvaartsector mee te krijgen in Schiphols streven naar gematigde groei. “Niet alle afspraken uit het Aldersakkoord zijn nagekomen, zoals de opening van Lelystad die nu twee keer is uitgesteld. Welk probleem los je op met verder uitstel, of zelfs afstel? Dan maak je de uitdagingen met luchtvaart in heel Nederland alleen maar moeilijker.”

Openstaan voor nieuwe oplossingen
Benschop wil meer aandacht voor álle betrokkenen rindom. “De dialoog moet weer worden hersteld: met de omgeving, met de politiek, met de luchtvaartmaatschappijen. Er is absoluut een nieuwe start nodig. Zeker met de regio, daar is toch wel achterstallig onderhoud. Heel Schiphol moet daar meer tijd aan besteden. We nodigen gemeenteraden uit, we gaan met bewonersgroepen spreken, maar we gaan ook andere betrokkenen opzoeken. Tijd nemen, zitten, luisteren, praten.”

Hij kijkt daarbij verder dan de partijen in de Omgevingsraad van Hans Alders. “Er is een overgrote meerderheid van mensen positief over Schiphol. Die groep, het rationele midden, heeft het moeilijk. Die ervaart die balans nu niet. Voor hen moeten we die gaan herstellen. De uitersten in de discussie over de toekomst van Schiphol, helemaal geen groei of ongebrei­delde groei, zullen het niet gaan worden.”

Niets doen is levensgevaarlijk
Benschop waakt voor stilstand of, zoals sommigen eisen: teruggang. “Niets doen is levens­gevaarlijk. Schiphol groeit al drie jaar niet meer. Nog drie jaar erbij en er volgt een instorting van ons netwerk, met grote gevolgen voor de Nederlandse economie, de werkgelegenheid, de omgeving. Dan krijg je pas echt economische consequenties. Maar ongecontroleerd door laten groeien past ook niet, er is geen draagvlak voor en het past niet binnen de balans tussen economie, milieu en de omgeving. Als je in ieder geval het netwerk wilt behouden en de positie die we hebben beschermen, is die ongebreidelde groei ook niet nodig.”

Dit is een samenvatting van het artikel ‘CEO Dick Benschop: ‘Schiphol moet nieuwe start maken’ dat is verschenen in Zakenreis #506. Het hele artikel lezen? Neem een abonnement op Zakenreis Magazine. Ontvang hét vakblad voor de Nederlandse zakenreisindustrie voor maar 32 euro per jaar.