Analyse: Perfect storm dreigt voor luchtvaart

Door Yteke de Jong

Luchtvaartmaatschappij KLM vecht deze dagen om zelfstandigheid en beschikkingsrecht over banen en routes. President-directeur Pieter Elbers probeert de kosten te verlagen, in alle geledingen van het bedrijf.

Dat dit tot spanningen leidt is niet meer dan logisch, maar helaas lijken de conflicten nu ook een stok om mee te slaan vanuit moedermaatschappij Air France KLM. Zij wil de macht naar zich toetrekken met een verregaande centralisatie, waarbij er uiteindelijk één luchtvaartmaatschappij ontstaat.

Het verschil in de houding van de Nederlandse en Franse politiek ten aanzien van Air France en KLM is tot nu toe opmerkelijk. In mei werd op het Franse presidentieel paleis onder toeziend oog van president François Hollande een joint-venture voor vliegtuigonderhoud ondertekend tussen technologieconcern Safran en Air France KLM. Dit alles om banen te scheppen in Noord-Frankrijk.

Slimme jongens
Dat er banen vanuit de onderhoudsafdeling bij KLM naar Frankrijk verdwijnen, heeft alles met dit proces te maken. De onderhoudsdivisie vormt belangrijk tafelzilver, maar de banen blijven door de joint-venture met Safran binnen de Franse landsgrenzen. Slimme jongens, die Fransen.

Zo snel kan het ook gaan met KLM, als topman Janaillac van Air France KLM dat wil. De Nederlandse politiek helpt hem door nergens een punt van te maken en af te wachten. Minister Dijsselbloem van Financiën en tevens aandeelhouder van KLM, vindt het tot nu toe een interne kwestie. De Fransen zijn toch al baas, dus als de ontmanteling besproken is binnen de onderneming, dan kan het kabinet dit volgende week voor kennisgeving aannemen. Een spoeddebat moet morgenavond meer helderheid brengen over de inspanningen van Dijsselbloem, die tenslotte van de Partij van de Arbeid is. Als hij zich niet in verkiezingstijd wil inspannen voor baanbehoud, wie dan nog wel.

Vernield spoor
Nu is de staat is ook aandeelhouder van Schiphol, waarvan KLM 70% van de capaciteit gebruikt. De Britse concurrent Heathrow krijgt een nieuwe landingsbaan, iets dat Schiphol klanten gaat kosten. Topman Jos Nijhuis van Schiphol stuurde telkens een taart naar Heathrow als het besluit voor een extra landingsbaan werd uitgesteld. Nijhuis dacht dat het niet zo ver zou komen en keerde extra dividend uit aan Dijsselbloem in plaats van dit te investeren in de luchthaven. Nu wordt Schiphol ingehaald. De Nederlandse luchtvaartsector zit ineens in het oog van een ’perfect storm’. Ze dreigt ten onder te gaan als de storm straks verder trekt met een vernielend spoor van nieuwe concurrentie naast de deur en een verzwakt óf verdwenen KLM.