Alarmerende conclusies RIVM over Schiphol: kans op vroeggeboorte rondom luchthaven groter

Voor het eerst zijn de effecten van langdurige blootstelling aan ultrafijnstof van vliegverkeer in kaart gebracht. Daardoor zijn er nu wetenschappelijk aangetoonde aanwijzingen dat mensen die in een directe straal rondom luchthaven Schiphol wonen door ultrafijnstofuitstoot meer gezondheidsrisico’s lopen dan mensen elders in Nederland.

In 2019 constateerde het RIVM in een kleine studie met diverse universiteiten al wel dat mensen die in de buurt van Schiphol wonen regelmatig bloot staan aan een verhoogde concentratie ultrafijnstof. Dit zijn zeer kleine deeltjes fijnstof in de lucht (kleiner dan 0,1 micrometer).

Onderzoekers constateerden toen dat kinderen met luchtwegaandoeningen meer last kregen en meer medicijnen moesten gebruiken, bijvoorbeeld om kortademigheid en piepende ademhaling te beteugelen.

Na die resultaten is – in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat – door het RIVM jarenlang vervolgonderzoek gedaan naar de langetermijneffecten (1 tot 5 jaar en in onderzoek naar geboorteafwijkingen 1 tot 9 maanden) van blootstelling aan ultrafijnstof door vliegtuigen.

De onderzoekers trokken daarvoor een cirkel van zo’n 50 kilometer rondom Schiphol en brachten binnen dat stuk land met verschillende meetpunten de ultrafijnstofconcentratie én gezondheidsproblemen in 31 gemeentes rondom de luchthaven in kaart. Hierbij werd een vergelijk gemaakt met gebieden waar lage(re) concentraties zijn.

Het RIVM schrijft in het nog vertrouwelijke onderzoek: ’Er is indicatief bewijs dat langdurige blootstelling aan ultrafijnstof van vliegverkeer leidt tot effecten op het hartvaatstelsel.’ Daarnaast is er ook ’indicatief bewijs dat blootstelling aan ultrafijnstof van vliegverkeer tijdens de zwangerschap een nadelige invloed heeft op geboorte-uitkomsten.’ Zo zien onderzoekers aanwijzingen dat onder andere de kans op vroeggeboorte rondom Schiphol groter is.

Een verband tussen de fijnstofconcentraties en aangeboren afwijkingen wordt ’waarschijnlijk geacht’. De onderzoekers houden bij een aantal conclusies wel een slag om de arm. ’We spreken van mogelijk omdat er te veel onzeker is om definitief te kunnen concluderen dat er een oorzakelijk verband is.’ Om privacyredenen wordt in het rapport geen onderscheid gemaakt tussen de onderzochte gemeentes.

Het RIVM heeft in de studie ook gekeken naar effecten van ultrafijnstof van vliegtuigen op het zenuwstelsel en diabetes, maar daar is niet genoeg bewijs voor. Wel is er een verhoogde kans op overlijden door hartritmestoornissen als gevolg van hoge concentraties ultrafijnstof. Er zijn geen verdere aanwijzingen ’dat mensen eerder overlijden als zij jarenlang aan ultrafijnstof van vliegverkeer blootstaan’.

Het is volgens de onderzoekers voor het eerst dat er zo’n uitgebreide studie is gedaan naar gezondheidseffecten van ultrafijnstof.