Actiegroepen Schiphol slijpen de messen na groeiverbod Heathrow

Door Herman Stil

Schiphol kan zich opmaken voor rechtszaken tegen haar groeiplannen. Greenpeace en actiegroepen van bewoners zien aanknopingspunten in het verbod op uitbreiding van de Londense luchthaven Heathrow dat een Britse rechter donderdag uitsprak. ‘Wat geldt voor vliegvelden in Engeland, geldt ook hier.’

Het grootste vliegveld van Europa zit – net als Schiphol – aan zijn taks en wil al jaren uitbreiden met een derde landingsbaan. De uitbreiding, die 16 miljard pond zou moeten kosten, is omstreden omdat de bijbehorende 260.000 extra vluchten over woonwijken voeren.

Donderdag haalde een Britse rechter op voorspraak van milieugroepen, omwonenden en lokale overheden, waaronder burgemeester Sadiq Khan van Londen, een streep door het plan. De uitbreiding strookt volgens het hof van beroep niet met het eigen klimaatbeleid van de Britse regering en de afspraken die op de klimaattop in Parijs zijn gemaakt.

“Dit is ontzettend goed nieuws voor het klimaat,” zegt Dewi Zloch van Greenpeace. “Het is nu heel duidelijk dat het Parijsakkoord ook opgaat voor de luchtvaartsector. Schiphol Group moet zich grote zorgen gaan maken over hun plannen om vliegveld Lelystad te openen en Schiphol uit te breiden.”

“Wat geldt voor vliegvelden in Engeland, geldt ook voor vliegvelden in Nederland. De klimaatcrisis is een wereldwijd probleem. Wij zullen de uitspraak van de rechter goed bestuderen. We moeten de CO2-uitstoot terugdringen en het is glashelder dat je dan niet kunt kiezen voor almaar meer vluchten.”

De geplande groei van Schiphol met maximaal 40.000 vluchten en de opening van Lelystad Airport (hoogstens 45.000 vluchten) zijn veel minder omvangrijk dan de plannen van Heathrow. Toch maken ook actiegroepen van bezorgde omwonenden zich op voor stappen.

De barricades op voor krimp
“We kijken al langer naar juridische mogelijkheden omdat overleg niets oplevert,” zegt bewonersvoorman Matt Poelmans. “We waren daar al mee bezig, maar dit succes geeft zeker aanknopingspunten. Ook hier geldt de vraag die bij Heathrow speelt: kun je groeien als je klimaatafspraken hebt? In Engeland is daar nu een duidelijke uitspraak over.”

“We hebben nu als bewoners en gemeenten afgesproken dat er tot 2023 geen groei mag zijn. Een groot deel van de Tweede Kamer is het daar mee eens. Maar wij willen verder. Wij willen gematigde krimp, naar 450.000 vluchten. Dat doen we via overleg en eigen studies, maar ook via juridische stappen.”

Zo stappen de bewoners volgens Poelmans binnenkort naar de rechter om de huidige gedoogsituatie op Schiphol aan te vechten. Doordat de normen en regels voor Schiphol nog altijd niet wettelijk vastliggen, kunnen overtredingen niet worden aangepakt; wat luchtvaart minister Cora van Nieuwenhuizen eufemistisch ‘anticiperend handhaven’ heeft gedoopt.

“Vorig jaar heeft de rechter ons met uitstel gelijk gegeven,” zegt Poelmans. “Het ministerie kreeg een jaar om de fout te herstellen. We zijn nu meer dan een jaar verder en er is niets gebeurd. Wij gaan de rechter dus om handhaving van de eerdere uitspraak vragen.”

Heathrows derde landingsbaan
Heathrow heeft nu iets minder vluchten dan Schiphol (475.000 per jaar tegen 497.000) maar verwerkt daarbij meer passagiers: 81 miljoen versus 72 miljoen.

Schiphol, dat zich al in de jaren negentig pesterig profileerde als ‘Heathrow’s third runway’ kan zelf ook nauwelijks profiteren van de malheur van de Britse concurrent. De luchthaven heeft via KLM, Easyjet en Flybe meer bestemmingen in Groot-Brittannië dan welk Brits vliegveld ook, maar door de groeistop is verdere uitbreiding van vluchten en bestemmingen nagenoeg onmogelijk.

De Britse beroepsrechter maakt uitbreiding van Heathrow niet helemaal onmogelijk. De Britse regering zal volgens het hof nieuwe plannen moeten maken die wel stroken met de klimaatdoelen.

De vraag is of dat zal gebeuren. In zijn tijd als burgemeester van Londen was de huidige premier van Groot-Brittannië, Boris Johnson, verklaard tegenstander van de uitbreiding. Hij zag liever de aanleg van een heel nieuwe luchthaven.

Zijn minister van Transport, Grant Shapps, kondigde al aan niet in beroep te zullen gaan tegen de uitspraak. Heathrow, dat vooraf schermde met het angstbeeld dat het door een verbod de nummer-één-positie kwijtraakt aan Parijs Charles de Gaulle of Frankfurt, heeft wel al beroep aangekondigd.