Aandelen kopen in Air France-KLM is geen overheidstaak

Elke grote onderneming verdient aandeelhouders die op hoofdlijnen meedenken en meepraten zoals minister Dijsselbloem (PvdA) van Financiën. Hij is namens ons aandeelhouder in een reeks staatsdeelnemingen die vooral actief zijn in de sectoren energie (Gasunie, netbeheerder Tennet) en transport (NS, Schiphol, Havenbedrijf Rotterdam en spoorbeheerder Prorail).

Bij het jaarlijkse overzicht van de gang van zaken die Dijsselbloem naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, vallen drie trends op. Het gaat, om te beginnen, fantastisch. Over 2014 incasseerde de overheid 68 miljoen euro meer dividend, dat in totaal 863 miljoen euro bedroeg. Het gaat zelfs zo goed dat het kabinet extra dividend kan besteden aan de aanschaf, samen met de Franse overheid, van twee Rembrandts.

De tweede trend is de verdere professionalisering van het aandeelhouderschap. In een interview met deze krant benoemde Dijsselbloem vier onderwerpen die voor hem, én eigenlijk voor elke aandeelhouder, relevant moeten zijn. De benoeming van bestuurders. Hun beloningen. Grote investeringen. En de strategische keuzes van een staatsbedrijf.

Goed dat Dijsselbloem zich roert bij staatsbedrijven

Een aandeelhouder moet niet op de stoel van een bestuurder gaan zitten, maar een grootaandeelhouder moet wel in dialoog met het bestuur nauw betrokken zijn bij bovenstaande vier hoofdzaken. Zeker als publiek vermogen op het spel staat. Zo stuurt Dijsselbloem aan op een versoberde strategie van NS. Busvervoer, buitenlandse spoorconcessies, exploitatie van stationslocaties en het uitbaten van horecaformules zullen worden beperkt of afgestoten. De overheid kiest terecht voor een simpeler onderneming die na het Fyra-debacle en de bedrijfsfraude bij de aanbesteding van vervoer in Limburg minder risico’s neemt.

De derde trend is het afstoten van staatsbelangen. De financiële instellingen ABN Amro en ASR die in uiterste noodzaak in de kredietcrisis (2008) zijn genationaliseerd komen terecht weer in particuliere handen. Bankieren en verzekeren zijn geen overheidstaak. Datzelfde geldt voor luchtvaart.

De oproep van werkgeversvoorman De Boer en van enkele politieke partijen dat de overheid aandelen in de verliesgevende luchtvaartmaatschappij Air France-KLM moet nemen, staat haaks op de trend van het afstoten van staatsaandelen. Het is geen Nederlandse staatstaak om het Franse staatsbelang in Air France- KLM te neutraliseren door zelf net zoveel aandelen te kopen. Het is geen staatstaak om aanhoudende verliezen te financieren. De wildwesttaferelen onlangs in het sociaal overleg in Parijs laten zien hoe diep de ontkenning van de problemen nog is. Het bedrijf moet zichzelf saneren, niet de hand ophouden.