Zondebok vliegtaks ruimt het veld

AMSTERDAM (AFN) -  Woensdag wordt de gehate vliegtaks afgeschaft. In het eenjarig bestaan heeft de luchtvaartsector steen en been geklaagd over de gevolgen van de belasting.

Als de cijfers van Schiphol naast die van zijn directe concurrenten worden gelegd, rijst echter de vraag of de vliegtaks niet ten onrechte als zondebok is aangewezen.
De Europese organisatie van luchthavens, ACI Europe houdt van een groot aantal Europese luchthavens bij hoe het passagiersvervoer zich ontwikkelt. De vliegtaks werd op 1 juli 2008 ingevoerd. Vrij snel daarna begon de neergang in passagiersaantallen op Schiphol.

Europese luchthavens
Deze daling voltrok zich echter niet alleen op Schiphol, maar was te zien op alle grote Europese luchthavens. In de periode tussen mei 2008 en april 2009 presteerde Schiphol in zes maanden beter dan het gemiddelde en in zes maanden minder dan het gemiddelde. Dit suggereert dat het eerder de financiële crisis en de recessie waren die de Amsterdamse luchthaven troffen dan de vliegtaks.

Belanghebbenden uit de luchtvaarsector schetsten het afgelopen jaar een ander beeld. De KLM beweerde dat de vliegtaks 900.000 passagiers heeft gekost. De vereniging van reisondernemingen ANVR sprak van 1,3 miljard euro economische schade. Volgens minster van Verkeer Camiel Eurlings bedreigde de belasting zelfs het vestigingsklimaat. KLM stelde deze maand dat het aantal boekingen is aangetrokken nu de afschaffing daar is.

Goede beslissing
Volgens luchtvaartspecialist Hans Heerkens, universitair docent aan de Universiteit Twente, laten de cijfers zien dat het moeilijk is één oorzaak aan te wijzen voor de dalingen. “Dit is heel illustratief om te zeggen, wees niet te haastig met conclusies. Ga niet schreeuwen voordat je geslagen wordt.” Hij trekt de vergelijking met het kwartje van Kok, de verhoging van de benzineaccijns in de jaren negentig. “Heeft dat geleid tot minder verkeer?”
Heerkens van de Universiteit Twente vindt desalniettemin dat de afschaffing een goede beslissing is. Het in rekening brengen van de milieu- en klimaatschade door de luchtvaart moet volgens hem op Europees niveau plaatsvinden. “Nederland reed Europa in de wielen bij haar gevecht om emissierechten in de luchtvaart wereldwijd geaccepteerd te krijgen.” Europa gaat de sector vanaf 2012 opnemen in het emissiehandelssysteem.

Geen goed beeld
In een reactie stelde een woordvoerder van Schiphol dat de Europese cijfers geen goed beeld geven. Volgens Schiphol moet bij de zoektocht naar een antwoord op de vraag wat het effect is van de vliegtaks, alleen worden gekeken naar gegevens over het aantal opstappende passagiers in de maanden na invoering.
Toen de afschaffing in maart werd aangekondigd noemde econoom Eric Bartelsman van de Vrije Universiteit het “absolute flauwekul” dat de vliegtaks de oorzaak zou zijn van de neergang op Schiphol. “Het effect is niet serieus bekeken. Het is crisis, mensen vliegen niet”, zei hij toen.