Schiphol niet op beurs

Column van Jaap van Duijn in de Financiële Telegraaf.

Aan het feuilleton van de beursgang van Schiphol is een nieuw hoofdstuk toegevoegd nu een van de eigenaren, de gemeente Amsterdam, daar bij monde van haar nieuwe college niet aan mee wil werken. De omwonenden van Schiphol (en het begrip ’omwonenden’ kan ruim genomen worden – daar vallen ook de inwoners van Castricum onder) zullen blij zijn met de opstelling van het Amsterdamse college. Dagelijks worden zij geconfronteerd met de groeiambities van onze nationale luchthaven.

    Ik ben tegenstander van de privatisering van Schiphol om twee hoofdredenen. In de eerste plaats meen ik dat de infrastructuur van een land in overheidshanden moet zijn en blijven. Een van de weinige echte taken die een overheid heeft – Adam Smith vond dat in 1776 al – is het zorgen voor de infrastructuur van het land. De overdoor heid moet die taak op zich nemen omdat het niet op voorhand zeker is dat al die werken ook rendabel zullen zijn. Sommige wegen worden druk gebruikt maar andere, in de periferie, niet en toch moeten ze er voor de bewoners ook zijn.

    De infrastructuur is voor een land van strategisch belang. Het is immers het netwerk via welke de economie moet draaien. Tenslotte is de infrastructuur van ruimtelijk belang. Het gaat hier om de inrichting van het land, en die inrichting is in een dichtbevolkt land als Nederland belangrijker dan waar ook ter wereld. Ruimte is bij ons zeer schaars. Daarom moet de infrastructuur, zeker in een land als Nederland, in overheidshanden blijven.

    De tweede hoofdreden om tegen de privatisering van Schiphol te zijn, is dat de luchthaven zich weliswaar presenteert als een normaal bedrijf, met winst- en groeidoelstellingen en al, maar dat helemaal niet is. Als er één onderneming is, waarvan de operaties anderen raken, dan is het Schiphol wel. In de economische theorie heet het: de bedrijfsvoering van Schiphol heeft externe effecten.

Als een accountantskantoor zijn omzet met 20% ziet groeien, merken wij daar niet veel van. Maar als Schiphol zijn aantal vluchten met 20% ziet toenemen, dan horen en zien honderdduizenden Nederlanders daar dagelijks de gevolgen van. Je gunt iedere onderneming groei, maar in een overbevolkt land als Nederland kun je Schiphol niet als een groeionderneming leiden. Maar dat is wel wat de beleggers in het aandeel Schiphol zouden verwachten.

    In de laatste twintig jaar is het aantal vliegbewegingen op Schiphol meer dan verdubbeld en het aantal passagiers zelfs verviervoudigd. Schiphol heeft zich ontwikkeld tot een overstaphaven.
    De toegevoegde waarde voor de Nederlandse economie is heel gering. Een Amerikaan komt op Schiphol aan en heeft nog net even tijd om een slof sigaretten en een flesje Chanel No. 5 te kopen, voordat zijn vlucht naar Wenen vertrekt. Dat Schiphol daaraan verdient, is duidelijk. Van iedere euro omzet houdt het 33 cent over. Maar wat heeft de Nederlandse economie daaraan? Vrijwel niets. En wat krijgen de honderdduizenden rond Schiphol ervan? Slapeloze nachten. Daarom: alle sympathie voor de groeiambities, maar een bedrijf als Schiphol hoort niet op de beurs.