Mislukt de tafel van Alders?

vindplaats

Sparren over Schiphol

Bewonersorganisaties, bestuurders en Schiphol worstelen met elkaar over geluidsnormen en
vliegbewegingen. Omwonenden van Lelystad en Eindhoven vrezen een toename van de
overlast. Gaat het overleg aan de Alderstafel alsnog mislukken?

Alex van Veen

Kan Schiphol nog verder groeien? Ja, als we tot het jaar 2020 zo’n honderdduizend charter- en
vrachtvluchten verplaatsen naar de regionale luchthavens Lelystad en Eindhoven. Hiermee kan
Schiphol zélf het aantal lijnvluchten uitbreiden naar 510 duizend vluchten. Dit staat in een onlangs
uitgelekt discussiestuk van de Tafel van Alders, een overlegorgaan van de luchtvaartsector,
bestuurders en bewoners rond Schiphol. Volgens hetzelfde stuk moet bovendien het huidige
normen- en handhavingsstelsel, dat is opgesteld om de geluidshinder voor omwonenden te
beperken, worden afgeschaft. Dan kan de luchthaven flexibeler gebruik maken van de start- en
landingsbanen.

De bewonersorganisaties, die ook deelnemen aan de Alderstafel, hebben het moeilijk in het
overlegorgaan. Zij willen de bescherming die de wettelijke geluidsregels bieden niet kwijt. “In de
Luchtvaartwet is opgenomen dat de bescherming voor omwonenden gelijkwaardig moet blijven of
groter”, zegt Eef Haverkort van de Vereniging Gezamenlijke Platforms (VGP) resoluut. “Aan deze
normen wordt niet getornd.” Verder hebben de bewonersorganisaties voorafgaand aan het overleg
als voorwaarde gesteld dat de luchthaven slechts tot maximaal 500 duizend vluchten mag groeien.
Minder dan in het uitgelekte interne discussiestuk genoemd wordt. Haverkort: “Kunnen deze
wijzigingen plaatsvinden zonder dat dit ten koste gaat van de bescherming van bewoners? Wij
zeggen: het is niet onmogelijk, maar toon dan aan hoe dat kan.” Bewoners en de sector staan dus
tegenover elkaar. Maar het kabinet en parlement wachten op een eindoordeel van de Tafel van
Alders. Bij hun beslissingen over de toekomst van Schiphol willen ze een advies dat door de sector
en bewonersorganisaties wordt gesteund. Maar komt dit er nog?

Convenanten
De Tafel van Alders staat onder leiding van voormalig milieuminister Hans Alders. Sinds begin
2007 praten diverse vertegenwoordigers van bewonersorganisaties uit de regio Schiphol hierin met
hun tegenstanders uit de luchtvaartsector, lokale bestuurders en ambtenaren van de ministeries over
de grenzen aan de groei van de luchthaven. Het kabinetsstandpunt van april 2006 is het vertrekpunt
van het overleg. Hierin is vastgelegd dat het kabinet de positie van Schiphol als één van de
belangrijkste knooppunten wil behouden. Verder wil het kabinet zorgen dat er ruimte is voor de
verdere ontwikkeling van Schiphol en tegelijkertijd de vlieghinder zoveel mogelijk terugdringen.
Lastige zaken, waarbij het kabinet een advies dat zowel lokaal als door de sector gedragen wordt,
wel kan gebruiken. Maar betrokkenheid van de bewoners was aanvankelijk niet vanzelfsprekend.

Haar eerste advies, over de ontwikkeling van de regio op korte termijn, bracht de Tafel van Alders
in juni 2007 uit, zonder dat bewoners bij het overleg betrokken waren geweest. Tot en met 2010, zo
luidde het, moet er een limiet zijn van 480 duizend vliegbewegingen. Onderdeel hiervan was ook
dat groei tot die limiet gepaard moest gaan met twee convenanten tussen de luchtvaartsector en de
overheid over maatregelen tegen geluidshinder en om de leefomgeving te verbeteren.

Maar na deze eerste fase kwam er forse kritiek vanuit de bewonersorganisaties, verenigd in
platforms. Zij stelden dat ze buiten het overleg werden gehouden en voelden zich ernstig tekort
gedaan. Dat Schiphol bij de Tweede Kamer groei in vliegbewegingen kan ‘verdienen’ door een
geluidshinderconvenant, werd door hen verworpen. In de tweede fase, waarin gesproken wordt over
de middellange termijn van 2010 tot 2020, mochten ook de platforms aanschuiven bij het overleg.
Dit heeft volgens de bewonersorganisaties tot een substantiële verbetering geleid. Toch laat de
presentatie van het concept-advies van Alders op zich wachten. Áls het er al komt, want de
bewonersorganisaties houden hun poot stijf.


Alternatief plan
Praten met bewonersvertegenwoordigers over de inhoud van het Aldersoverleg en het uitgelekte
stuk blijkt voor journalisten schier onmogelijk. “We hebben met elkaar afgesproken tussentijds over
de inhoud niets naar buiten te brengen in de pers”, zo luidt steevast het commentaar. “Het kan de
sfeer en uiteindelijk het resultaat aan de onderhandelingstafel nadelig beïnvloeden”, verduidelijkt
Eef Haverkort uit Zwanenburg-Halfweg. “Het is bepaald geen kinderspel. De economische
belangen van de luchtvaartsector zijn groot.” Binnen de Tafel van Alders functioneert Haverkort in
de zogenoemde ‘procesgroep’ die het hoogste orgaan, de Aldersgroep, adviseert. Toch is de omgang
met vertegenwoordigers uit de luchtvaartsector hem meegevallen. “De sector heeft baat bij rust
onder bewoners”, zo verklaart hij. Daarentegen hebben lokale bestuurders aanzienlijk meer moeite
met inbreng. “Als dorpsvertegenwoordigers voelen zij zich nu overbodig”, meent Haverkort.

Een alternatief plan van de bewoners, genaamd Groeien in kwaliteit, wordt meegenomen in het
overleg. De bewoners stellen voor om stapsgewijs het goederenvervoer en chartervluchten van
Schiphol te verplaatsen naar regionale luchthavens zoals Lelystad en Eindhoven. Dit voorstel wordt
inmiddels ook door het kabinet omarmd. Uiteindelijk hopen de omwonenden zo te bewerkstelligen
dat de groei van Schiphol tot 2020 beperkt blijft tot maximaal 500 duizend vluchten per jaar, een
geringe groei ten aanzien van de huidige situatie. Een belangrijk nadeel van Groei en kwaliteit is de
stijging van het totaal aantal vliegbewegingen in Nederland en de verhoogde overlast rondom
andere luchthavens.


Onbespreekbaar
Niko Mulder van het platform Verontruste Inwoners Van Flevoland (VIVF) vindt de plannen voor
uitbreiding van vluchten op Lelystad dan ook onverantwoord. “De voorstellen staan haaks op de
Planologische Kernbeslissing 2004 voor Lelystad. Gemeente Lelystad, provincie Flevoland,
luchthaven Lelystad en Schiphol Group hebben november 2007 bovendien een convenant getekend,
waarin nadrukkelijk is opgenomen dat de groei van luchthaven Lelystad binnen de grenzen van die
Planologische Kernbeslissing blijft.” Nachtvluchten zijn daarmee uitgesloten. Het steekt Mulder dat
omwonenden van de luchthavens Lelystad en Eindhoven niet bij de Alderstafel worden betrokken.
“Het kabinet behoort naar alle betrokken partijen te luisteren. Het VIVF heeft veel begrip voor de
situatie van bewoners rond Schiphol, maar eenzelfde situatie elders creëren is geen ‘oplossing’ voor
het probleem.”

Ook Klaas Kopinga, voorzitter van de Vereniging Belangenbehartiging Omwonenden Welschap,
maakt zich zorgen over de mogelijke uitbreiding van het aantal vluchten op Eindhoven. Het
luchtvaartterrein Eindhoven wordt omsloten door dichte bebouwing van Eindhoven, Best en
Veldhoven.

“Het zou van de ratten besnuffeld zijn als wij met net zoveel vluchten te maken krijgen als Lelystad.
Daar wonen veel minder mensen omheen”, zegt Kopinga. De grootste bijdrage aan de geluidshinder
en vervuiling is nu Defensie, vanwege zwaarder en verouderd materieel. Voor Kopinga is het
duidelijk dat Defensie eerst een aanzienlijk deel van de militaire activiteiten op het vliegveld moet
verplaatsen alvorens er over uitbreiding van het aantal civiele vluchten op Eindhoven gesproken
kan worden. “Maar verruiming van de openstellingstijden in het weekeinde is voor ons
onbespreekbaar.”
Kopinga vindt het onbegrijpelijk dat in een tijd waarin de zorg om het milieu centraal zou moeten
staan, het kabinet de luchtvaartsector verder laat groeien. “Dit ondanks de stijgende olieprijzen en
het feit dat de rol van de prijsvechters waarschijnlijk over tien jaar is uitgespeeld. De Kamer moet
juist aan alternatieven werken. Maak bijvoorbeeld snelle treinverbindingen vanuit Eindhoven naar
Brussel en Frankfurt.”

Het laatste woord over de toekomst van de luchthavens in Nederland is dus nog lang niet gezegd.
En gezien het interne discussiestuk is het de vraag of er uiteindelijk een compromis wordt bereikt en
Hans Alders eind juni zijn concept-advies kan aanbieden aan de Tweede Kamer. Omwonenden
hebben er een hard hoofd in. “Onze voornaamste inzet is altijd geweest te voorkomen dat de door
ons gestelde maximumgrens van een groei naar 500 duizend vliegbewegingen overschreden wordt”,
zegt Jan Griese, een van de bewonersvertegenwoordigers die deelneemt aan de Alderstafel. “Stel
dat ze ons alsnog een oor aannaaien bij de uiteindelijke besluitvorming, dan hebben we voldoende
nota’s in handen om aan te tonen dat we al die tijd aan het lijntje gehouden zijn.”