Door uitleg klinkt herrie minder hard

LEIDEN - Rechtvaardige herrie klinkt minder hard. Als uit te leggen is waarom herrie nodig is, veroorzaakt het minder last. Dat concludeert de Leidse psychologe Eveline Maris.

Woensdag verdedigt ze de stelling in haar proefschrift ‘De Sociale Kant Van Geluidhinder’.

Blootstelling aan geluid dat door menselijke activiteiten wordt veroorzaakt, is ook een sociale ervaring. Rechtvaardig en transparant beleid kan de mate waarin men geluidhinder ervaart, laten afnemen, concludeert Maris. Natuurlijk moeten de technologie zich richten op minder decibellen, maar overheden en beleidsmakers moeten daarnaast goed uitleggen waarom de herrie die ze maken nodig is. Dat zal de ervaring van geluidhinder onder de bevolking fors temperen.

Wetenschappelijk onderzoek naar geluidhinder richt zich vooral op de akoestische factoren van geluidhinder. Dat is jammer, want het is al lange tijd bekend dat niet-akoestische factoren een aanzienlijk deel van de ervaren hinder verklaren. Blootstelling aan geluid dat door mensen gemaakt wordt, is meer dan blootstelling aan enkel decibellen.

Deze sociale hypothese van geluidhinder bevestigt Maris in twee laboratoriumexperimenten. De resultaten laten zien dat, naast het geluidsniveau, ook de rechtvaardigheid van de procedure van invloed is op de geluidhinder die zij ervaren. Maris’ bevindingen impliceren dat naast geluidsverminderende technologische oplossingen, het toepassen van kennis van de sociale kant van geluidhinder kan helpen om geluidhinderniveau te verlagen. Rechtvaardigheid heeft alleen effect bij hard geluid, onrechtvaardigheid zowel bij hard als zacht geluid.

Hoe ging uw onderzoek kort in zijn werk?
,,Deelnemers werden tijdens een taak blootgesteld aan vliegtuiggeluid (geluidsniveau: 50 of 70 decibel), en werden neutraal, rechtvaardig of onrechtvaardig bejegend. Bij 50 dB kun je elkaar nog verstaan, vergelijk het met een televisie op de achtergrond of geroezemoes op een verjaardag. Bij 70 dB is iemand niet goed meer te verstaan, dat kan irritant zijn. Door de gemiddelde hinderscore te berekenen, weet je in hoeverre een wel of niet rechtvaardig verloop van de meting van invloed kan zijn.’‘

Wat kunnen beleidsmakers met uw ondervindingen?
,,Gemeenten delen wel foldertjes uit waarin zij uitleggen hoe je geluidsoverlast van buren onderling kunt oplossen; daarin zie je dus dat men wel degelijk weet dat de ervaring van overlast niet alleen technische factoren kent. Tegelijkertijd zijn veel beleidsmakers zich er niet van bewust dat ze zelf ook een sociale rol als een soort buurman hebben social actor zijn, en dat burgers hen kunnen zien als de veroorzakers van overlast. In de sociale psychologie kun je aanknopingspunten vinden hoe je hier als beleidsmaker mee omgaat. Wanneer je burgers inspraak geeft, geeft hen dat een bepaalde mate van controle op de overlast. Als je hun klachten of aanmerkingen of in ieder geval serieus neemt als ze klachten of aanmerkingen hebben, respecteer je hun belangen en dat vermindert overlast. geeft hen dat een bepaalde mate van controle op de overlast. Een rechtvaardige procedure heeft alleen matigend effect op de geluidhinder bij hevige overlast, maar het hinderverhogende effect van onrechtvaardig handelen treedt heeft ook opzijn effect bij een lager niveau van geluidsoverlast.”

Stel dat u de directie van Schiphol mocht adviseren, wat zou u hen duidelijk maken?
,,Als voorbeeld: in Nova Vara’s Nieuwslicht zag ik eens een huis waar vlakbij ooit een landingsbaan was aangelegd. Het stond leeg en was onverkoopbaar als gevolg van de herrie volgens de makelaar. Jarenlang hadden die bewoners de groeiende geluidhinder getrotseerd tot het hen te gortig werd. Wat opviel is dat niemand daarvoor zijn verantwoordelijkheid nam: de gemeentelijke overheid niet en Schiphol niet. Niemand kwam die bewoners tegemoet. Alleen al erkenning van de problematiek kan al zoveel goeds doen.

Schiphol en de gemeentelijke overheid moet zich veel meer realiseren dat ze met helder, rechtvaardig, consequent en transparant beleid veel kunnen doen om de mate waarin mensen geluidshinder ervaren, te verminderen.”