Den Haag erkent falen hinderbeleid

Kamerleden en minister Eurlings stelden vorige maand tijdens het Algemeen Overleg over Schiphol vast dat het huidige handhavingstelsel voor Schiphol niet voldoet. Het PNL kan zich hier helemaal in vinden en heeft haar ideeën voor een nieuw stelsel uiteengezet in de notitie ‘Alternatief handhavingstelsel’. Het PNL bespreekt deze notitie met beleidsmakers, regionale bestuurders en de luchtvaartsector.

In de vorige PNL-nieuwsbrief berichtten wij u dat het PNL voorafgaand aan het Algemeen Overleg over Schiphol in een notitie aan de Tweede Kamerleden pleitte voor een aangepast Luchthavenverkeerbesluit (LVB), dat als basis kan dienen voor een handhavingstelsel dat wél werkt. Een stelsel dat niet alleen gebaseerd is op decibellen (geluidsbelasting) maar ook ruimte biedt voor niet-akoestisch beleid. Het PNL is dan ook blij dat de Kamerleden en de minister tijdens het Algemeen Overleg van 6 februari constateerden dat het huidige handhavingstelsel ‘failliet’ is. Het is te ingewikkeld, niemand snapt het meer en het wantrouwen groeit. Minister Eurlings zegde toe nog deze kabinetsperiode een besluit te nemen over een nieuw handhavingstelsel.

Kenmerken huidige stelsel
Het huidige stelsel is star en sluit niet aan bij de praktijk. Verder kenmerkt het zich door een collectief geluidshinderbeleid terwijl geluidshinder subjectief is en daarmee individueel en lokaal bepaald wordt. Bovendien gaat het stelsel uit van de onjuiste veronderstelling dat geluidsbelasting gelijk staat aan geluidshinder. Een belangrijke aanwijzing voor het falen van het huidige beleid is het gegeven dat de hinder rondom Schiphol de laatste jaren sterk is toegenomen terwijl de geluidsbelasting juist is afgenomen. Het huidige geluidshinderbeleid is dan ook geen hinderbeleid maar geluidsbelastingbeleid. Om tot een effectief beleid te komen dat geluidshinder daadwerkelijk vermindert, pleit het PNL onder meer voor het zogenaamde transactiemodel.

Het transactiemodel
Het Rijk stelt de norm vast voor de totale geluidsproductie (het Totale Volume Geluid - TVG). Vervolgens is het aan de luchtvaartsector om, in samenwerking met de regio, de luchtvaartoperatie zo verantwoord mogelijk in te vullen, waarbij maximalisatie van capaciteit en vermindering van hinder het doel is.

Hinder wordt individueel en lokaal bepaald en vereist daarom maatwerk. De regio krijgt zeggenschap over haar eigen leefgebied. De afspraken tussen regio en sector en tussen regio’s onderling vinden plaats volgens een transactiemodel. De afspraken kunnen betrekking hebben op gebruiksplannen, geluidsheffingen, isolatie en compensatie. Afspraken tussen luchtvaartsector en regionale bestuurders worden schriftelijk vastgelegd en zijn bindend. Deze schriftelijke afspraken zijn de basis voor handhaving. Transactie is een voortdurend proces. Vanuit alle deelnemende partijen kan de wens ontstaan voor aanpassing van de afspraken. Een regiopartij wil bijvoorbeeld bouwen waardoor meer woningen aan geluid worden blootgesteld of een luchtvaartpartij wil anders vliegen in verband met de capaciteit. Beide wensen zijn zaken die tot transactie met de wederpartijen dienen te leiden en daarmee tot aanpassing van de schriftelijke afspraken. Desgewenst kunnen afspraken die blijken te werken worden opgenomen in regelgeving.

Institutioneel kader
Om een transactiemodel succesvol te laten zijn is het noodzakelijk vooraf de spelregels duidelijk vast te leggen in een institutioneel kader. Het uitgangspunt daarbij is een verplichtende relatie tussen regio- en sectorpartijen. Dit is wezenlijk anders dan een overlegstructuur, zoals de Alderstafel. Het Rijk dient het initiatief te nemen om tot dit institutioneel kader te komen.

Zaken die zeker bij de vormgeving van een institutioneel kader aan de orde moeten komen zijn: legitieme vertegenwoordiging bewoners, verdeling stemrecht tussen regio’s (zwaarder belaste regio’s versus minder zwaar belaste regio’s), onderwerpen die in aanmerking komen voor transactie, evaluatie, handhaving en sancties.

Handhaven van de schriftelijke afspraken is het handhaven van een tussen partijen gesloten overeenkomst. Dit kan gebeuren door een onafhankelijke rechter. Een voordeel hiervan is dat handhaving buiten de politieke arena plaatsvindt, wat het herstel van vertrouwen kan bevorderen. De politieke opstelling in het verleden is een belangrijke oorzaak gebleken van het huidige wantrouwen tussen de verschillende partijen.