De tuindeuren gaan dicht in De Aker

Oorspronkelijke publicatiedatum: 2 april 2011

Amsterdam, zaterdag 2 april 2011

Een fraaie dag. De zon begint door de bewolking heen te schijnen. André Schelleman wijst naar Boeings en Airbussen die net zijn opgestegen van de Zwanenburgbaan. De toestellen vliegen volgens hem sinds kort dichter langs De Aker, de wijk waar hij woont. “Eerst vlogen ze vooral aan de andere kant van het stoomgemaal van Lijnden, nu zijn ze dichterbij. En ook in Geuzenveld merken ze dit al.”

Een uitvliegroute van de Zwanenburgbaan is 10 maart opgeschoven richting Amsterdam. Het navigatiepunt is 552 meter verplaatst. Het experiment is bedoeld om de overlast in Zwanenburg te verminderen. Maar actievoerende inwoners van Nieuw-West vrezen dat zij de dupe worden. “Straks wordt het hier een soort groot Zwanenburg,” zegt Willem van Oudenaren, ook inwoner van De Aker.

De overlast door Schiphol is al erg genoeg, vinden ze. Vooral de bocht die een deel van de startende toestellen maakt boven Nieuw-West, wekt ergernis. “Het is toch bezopen dat je boven een woonwijk in korte bochten gaat vliegen. Ik hoor die vliegtuigen twee keer: eerst aan de ene kant, dan aan de andere kant,” aldus Oudenaren. “Deze wijk werd vroeger in een folder aangeprezen als rustig en groen. Ik heb hier drie terrassen, maar als het mooi weer is, moeten ramen en deuren dicht. Je wordt er doof van.”

“De Aker is in de jaren negentig gebouwd met het idee dat de nieuwe Polderbaan de Zwanenburgbaan zou ontlasten,” aldus Schelleman. “De Polderbaan werd milieubaan genoemd, de vliegherrie zou minder worden. Maar het tegendeel is gebeurd. Tijdens piekuren wordt nu de Zwanenburgbaan tegelijk met de Polderbaan ingezet voor starts, met veel hinder in Nieuw-West. Daar wonen 130.000 mensen. Er is geen enkele juridische bescherming tegen het lawaai. Eigenlijk had De Aker niet gebouwd mogen worden.”

Eugène Mathijssen woont eveneens in de buurt. Nadat de afgelopen weken vanwege de windrichting weinig was gestart op de Zwanenburgbaan, is het de laatste tijd flink raak. “De vliegtuigen zitten nu nog dichter op de stad. Net nu de deur open kan. Ik werk thuis, maar het is bijna niet te harden. In de zomer kun je met de deur open het televisienieuws niet eens volgen.”

Mathijssen kocht zijn huis drie jaar geleden. Een prachtige plek, vindt hij nog steeds. Aan de rand van de wijk, bij een dijkje waar hij lekker met de hond kan wandelen. Nee, journalist en tekstschrijver Mathijssen had niet verwacht dat het hier helemaal stil zou zijn. Maar de verhuisdozen waren nog niet uitgepakt of hij werd geconfronteerd met opstijgende vliegtuigen pal langs zijn huis. “De Polderbaan zit vol, dus wordt ook de Zwanenburgbaan gebruikt om zo veel mogelijk vliegtuigen in zo kort mogelijke tijd de lucht in te sturen.”

Verkopen van zijn woning is geen optie. “Het is een mooi huis en zonder vliegtuigen is het hier een paradijs. En ik vraag me af of ik het huis nog kan verkopen als belangstellenden al die vliegtuigen horen.” In Zwanenburg is heel actief en efficiënt gelobbyd, aldus Mathijssen. “Het blijft merkwaardig dat die route is opgeschoven: in Nieuw-West wonen 130.000 mensen, Zwanenburg is een stuk kleiner.” Klachten indienen bij Schiphol doet Mathijssen niet meer. “Dat heeft toch weinig zin.”

It-deskundige Schelleman richtte in 2008 de Bewoners Alliantie Amsterdamse Tuinsteden (Baat) op. “We waren hier niet zo goed georganiseerd als in Zwanenburg. We zijn niet tegen Schiphol, wel tegen geluidsoverlast.” Schelleman nam namens Baat deel aan gesprekken onder leiding van oud-minister Hans Alders. De bedoeling was luchtvaartsector, bestuurders en omwonenden het eens te laten worden over de groei van Schiphol en maatregelen tegen om de hinder.

Maar er ontstond tweespalt tussen groepen omwonenden. Baat stapte uit het overleg omdat volgens Schelleman de wettelijke bescherming tegen geluidsoverlast geheel wordt losgelaten. Het plan is volgend jaar de geluidsgarantiepunten met een (berekend) maximum te schrappen. Dit gebeurt in ruil voor een flexibeler vliegsysteem met nieuwe hinderbeperkende maatregelen. “Ik vond dat een te grote aderlating. De omwonenden worden daarmee vogelvrij verklaard.”

Andere bewonersgroepen bleven wel aan tafel, onder wie doorgewinterde actievoerders uit Zwanenburg. Alders sloot met de overgebleven partijen een akkoord, en één van de maatregelen was de verschuiving van de uitvliegroute richting Amsterdam. Schelleman: “Ik vond dat niet zo netjes van de Zwanenburglobby. Vreemd vind ik het ook dat de gemeente Amsterdam hiermee heeft ingestemd. Ik zou wel eens uitgezocht willen hebben hoe dat precies is gegaan.”

Schelleman waarschuwt dat het experiment dat een jaar gaat duren en wordt gemonitord ertoe kan leiden dat de verschoven vliegroute blijft. “Dan komen we er nooit meer vanaf.” Het experiment opent volgens hem ook de deur naar het verleggen van andere vliegroutes. “De impact van de proef is daarom gigantisch.”

De bewoners van Nieuw-West hebben voorgesteld de luidruchtige bocht boven het stadsdeel te schrappen, maar zonder succes. Vliegtuigen moeten volgens hen langer doorvliegen, om pas boven het Noordzeekanaalgebied te draaien. Daar woont bijna niemand. Schelleman: “De vliegtuigen zouden dan om de stad heen vliegen. Maar dat willen Schiphol en de luchtverkeersleiding niet.” Het maximale aantal starts per uur gaat dan te veel omlaag, is het argument.

Schelleman wil dat de net naar Amsterdam opgeschoven startroute weer een stuk naar Zwanenburg wordt teruggeschoven. “Ik begrijp heus wel dat ze in Zwanenburg last hebben. Maar dat dorp heeft een regeling om woningen te isoleren tegen vlieglawaai, wij niet.” Landingen op de Zwanenburgbaan vormen volgens Schelleman geen probleem, alleen de starts veroorzaken veel hinder.

Een andere reden waarom de route niet langer boven Nieuw-West moet lopen, is veiligheid, volgens Schelleman. “De meeste vliegongelukken gebeuren tijdens de eerste en laatste tien minuten van een vlucht.” De toestellen zouden preciezer op de middenlijn van de route moeten vliegen, zegt hij. Het gebeurt volgens hem vaak dat toestellen boven Nieuw-West uitwaaieren. “Dat is een kwestie van goede navigatieapparatuur, dat kost geld.”

“Ik hoor naar mijn gevoel de laatste tijd meer vliegtuigen,” zegt Arnold Paalvast, voorzitter van het Bewonersplatform Geuzenveld-Slotermeer. “Straks wordt het zomer en dan moet je een gesprek in de tuin onderbreken als er een vliegtuig overkomt. Dat is heel irritant.” Hij vreest dat de hinder door de groei van Schiphol verder zal toenemen. “Ik heb de indruk dat Zwanenburg heeft gewonnen. Zwanenburg is beter georganiseerd. Hier zijn de mensen niet erg warm te krijgen om een keer mee te gaan naar een overleg over Schiphol.”

Van Oudenaren is de overlast ondertussen helemaal zat. “Hans Alders vergeleek de verdeling van geluid rond Schiphol met een waterbedeffect. Nou, dat waterbed moeten ze maar eens lekprikken.”

‘Verdeling hinder niet eerlijk’

Het is nog niet duidelijk of de verschuiving van de vliegroute naar Amsterdam echt tot een verbetering in Zwanenburg leidt, zegt Eef Haverkort.

De Zwanenburger houdt zich al jaren bezig met de overlast door Schiphol. “Sommigen hier zeggen geen verschil te merken, anderen denken dat het beter is geworden.”

De hinder in Nieuw-West is volgens Haverkort onvergelijkbaar met de overlast in Zwanenburg, dat in de gemeente Haarlemmermeer ligt. “We hebben hier zeker vier tot vijf keer meer geluidshinder.” Zwanenburg heeft volgens hem ook last van de veel gebruikte Polderbaan.

Amsterdam is nu beter af dan enkele jaren terug, stelt Haverkort. Luchtverkeersleiders gaven piloten toen uit veiligheidsoverwegingen instructies om bij gelijktijdige starts van de Polderbaan en Zwanenburgbaan eerder af te draaien, waardoor ze nog veel vaker dan nu boven Nieuw-West terechtkwamen.

Daar is een vaste vliegroute voor in de plaats gekomen, en die route is 10 maart weer verschoven. “Het is een compromis, een salomonsoordeel van een stuurgroep.”

Haverkort vindt het niet eerlijk de omvang van Nieuw-West (130.000 inwoners) de doorslag te laten geven. Zwanenburg telt 7500 inwoners.

“Een vliegtuig hindert niet alle mensen in Nieuw-West, maar trekt een geluidsspoor. In feite verschuift de vliegroute een paar straten. Het is overdreven te stellen dat Nieuw-West het afvalputje van Schiphol is geworden.”

Zwanenburg is nog niet echt blij

Stadsdeelbestuurder Els Verdonk van Nieuw-West organiseerde vorige maand een drukbezochte informatiebijeenkomst waarin oud-minister Hans Alders uitleg gaf over het nieuwe geluidsstelsel voor Schiphol. Evenals veel bewoners bleef Verdonk zitten met vragen.

Ze wijst erop dat er al jaren problemen zijn met vlieghinder, met name door de bocht die vanaf de Zwanenburgbaan vertrekkende vliegtuigen maken boven Nieuw-West.

De luchtverkeersleiding stelde tijdens de bijeenkomst dat de bocht niet later kan worden gemaakt boven het Noordzeekanaal bijvoorbeeld omdat dit nadelig is voor de uurcapaciteit van het banenstelsel. “Iedereen snapt dat Schiphol overlast veroorzaakt,” aldus Verdonk. “Maar dit heeft veel mensen boos gemaakt.”

Verdonk vreest dat de hinder door de groei van Schiphol verder zal toenemen. “Maar over die groei is al een politiek besluit genomen en ik ben er niet tegen. De groei is ook voor de inwoners van Nieuw-West van groot economisch belang.” Wel wil ze meezoeken naar manieren om de overlast te beperken.

Het is voor Verdonk niet duidelijk hoe het besluit tot stand gekomen is om de startroute vanaf de Zwanenburgbaan dichter langs Nieuw-West te leggen. Verdonk vreest dat de verschuiving per saldo leidt tot nog meer hinder. “Bewoners vinden de verdeling van de hinder oneerlijk. Ik kan het ook niet goed uitleggen.”

Verdonk ‘kan niet ontkennen’ dat Zwanenburg succes heeft geboekt. “Hun lobby is heel sterk geweest. In het overleg waren Amsterdamse stadsdelen niet vertegenwoordigd, terwijl de bewonersorganisatie BAAT uit Nieuw-West eruit is gestapt. Ik vind het jammer dat bewoners van dit stadsdeel niet meer in het overleg zitten.”

De stadsdeelbestuurder legt zich niet neer bij de gang van zaken. “Formeel heb ik geen bevoegdheden als het om Schiphol gaat. Wel probeer ik het probleem op de agenda te zetten. En ik ga dit heel kritisch volgen. Ik wil bijvoorbeeld weten of de extra overlast in Nieuw-West wel opweegt tegen de verbeteringen in Zwanenburg.”

Copyright: Marcel Wiegman

(Geplaatst met toestemming Parool en Richard Mooyman d.d. 8 april 2011)