Column: Schurkenstaat Schiphol - Thomas von der Dunk

Luister naar de column van Thomas von der Dunk (3’59’‘)

10-10-2008

Het werd de afgelopen week geheel overschaduwd door de dramatische nationalisa­tie van De-Bank-Van-Nederland (of wat daar nog van over was), maar het is toch niet zonder belang: Schiphol mag weer eens uitbreiden. Dat is nu aan de zogeheten Tafel van Alders besloten, ook al is een deel van de omwonen­denorganisa­ties boos weggelo­pen omdat er niet serieus naar hen werd geluis­terd. Desondanks repte Alders van een ‘door alle partijen gedragen’ advies.

Door Thomas von der Dunk (Wereldomroep)

Schiphol mag weer eens uitbreiden - wie had iets anders verwacht? Keer op keer immers worden de normen opgerekt. Keer op keer verklaart Schiphol dat de wijze van geluidsmeting, waar­mee men het vorige jaar nog zelf akkoord was gegaan, niet deugt en dus moet worden aangepast - uiteraard om weer nieuwe groei moge­lijk te maken, waar die toch even eerder nadrukkelijk tot een bepaald aantal vluchtbewegingen was gelimi­teerd. En steeds opnieuw wordt die nieuwe groeinorm dan inder­daad als norm gepresen­teerd, om een jaar later, als Schiphol wederom zeurt, voor een ruimere nieuwe, even ‘definitieve’ ingeruild te worden.

Wat voor de gewone burger geldt, geldt niet voor Schip­hol: het hoeft zich zo nooit aan de regels te houden, want als de regels uitbreiding belemme­ren, worden ze aangepast. Toen Schip­hol eens in november door het toege­stane quotum vluchten heen dreigde te raken, kreeg het niet te horen: dat is uw schuld, dan had u de boel maar beter over het jaar moeten sprei­den, nee: toen ging de over­heid voor de wensen van Schiphol opzij. Onze luchthaven vormt het nationale equivalent van schurkensta­ten als Noord-Korea en Sudan: Schiphol komt uiteindelijk overal mee weg.

Bezie de argumentatie: er ‘moest’ gezien de verwachte groei ruimte komen voor tachtigduizend extra vluchten per jaar. Hoezo ‘moest’ dat? Vormt die groei een onontkoombaar natuurverschijn­sel? Ik zou zeggen: als een bepaald goed schaarser wordt, gaat gewoon de prijs omhoog - tot vraag en aanbod elkaar in evenwicht houden. Dat is toch het prijsme­chanisme van de vrije markt, dat anders altijd zo geloofd en geprezen wordt?

Daarbij nog twee opmerkingen. Ten eerste dat Nederland eindelijk eens de omschakeling moet durven maken van Mainport naar Brainport - en dus minder op het binnenhalen van fysieke vervoersstromen inzetten moet. Een groot deel van al die extra vluch­ten betreffen bovendien niet mensen die van elders naar Neder­land of van Neder­land naar elders willen vliegen, maar doorreis­passa­giers die slechts met goedko­pe overstap­tarieven her­waarts wor­den gelokt: ook als u van New York op weg bent naar Tokyo, vliegt u, als het aan de Schiphol­directie ligt, naar uw bestem­ming via Ons Dorp in de Haarlem­mer­meer. Dat is alsof de NS het zo geregeld zou hebben dat ook treinreizi­gers van Gronin­gen naar Maastricht tussendoor op Am­ster­dam Centraal belanden.

De tweede opmerking betreft de heiligheid van de particuliere vraag. Laatst zat ik in een radiodebat tegenover Frits Huffnagel, wethou­der voor de VVD in Den Haag. Die verviel meteen in het bespe­len van de primitiefste sentimenten: wat is dat voor betutte­ling, wie bent u om andere mensen te zeggen dat ze minder moeten vliegen als mensen dat nu eenmaal leuk vinden, wij zijn voor vrijheid van de consu­ment, etcetera.

Het zou wense­lijk zijn als de VVD zich in dat opzicht eens wat volwas­se­ner gaat gedra­gen. Het is niet de taak van politici om kiezers voortdu­rend naar de mond te praten, maar om duidelijke grenzen te stellen aan primitieve consumen­tendrift waar die schade berokkent. Natuurlijk is vliegen erg leuk - maar er is wel een probleem nu iedereen het massaal is gaan doen.

Noch de ruimte in ons land, noch de olievoor­raden in de wereld zijn nu eenmaal toereikend voor een onbeperkte groei. Dat bete­kent dat aan nodeloze verspilling een einde zal moeten komen. Dat vergt dus een selectief omgaan met ruimte en energie, ook al remt dat vandaag even de economi­sche groei, en vindt de kort­zichtige consument-kiezer zo’n beperking vast niet leuk. Maar het woord ‘leuk’ zou wat minder vaak in het politie­ke voca­bu­laire moeten voorkomen, en als al die politici die nu zo op de noodzaak van ‘leiderschap’ hameren zelf eens een begin van leider­schap zouden durven tonen, is dat woord het eerste dat ver­dwijnt.