Benno Baksteen: Wil de echte ‘Minister van Luchtvaart’ nu opstaan?

Luchtvaart valt in Nederland onder de verantwoordelijkheid van Camiel Eurlings, de minister van Verkeer en Waterstaat. Maar mocht hij vrezen dat minister van Financiën Wouter Bos hem de kaas van het brood probeert te eten, dan is die vrees terecht. Zo komt het beleidsonderdeel waar de Nederlandse luchtvaart en dus de Nederlandse samenleving op dit moment grote negatieve gevolgen van ondervindt, de ticketheffing, uit de koker van de Minister van Financiën.

De partij van de Minister, de PvdA, wil dat er minder gevlogen wordt vanaf Nederlands grondgebied. Volgens Tweede Kamerlid Paul Tang zijn veel vluchten, met name de goedkopere, overbodig. Hoe hij dat weet is niet helder. Wat de PvdA betreft mag vliegen in de toekomst daarom nog wel zwaarder worden belast. Waarvoor dat goed zou zijn is duister. De aanleiding voor de ticketheffing was geldtekort bij de overheid en het verkoopverhaal van Wouter Bos en van de PvdA was milieu. Maar het resultaat zal zijn schade voor het milieu, nadeel voor de Nederlandse reiziger, schade voor de Nederlandse economie en wellicht zelfs per saldo minder inkomsten voor de overheid. Er hoeft niets mis te zijn met plannen uit achterkamertjes, zeker niet uit Beetsterzwaag, maar je moet ze niet gauw tussen hoofdgerecht en dessert in elkaar flansen.

Naast de ticketheffing lijken nog twee voorvallen aan te tonen dat Wouter Bos een eigen luchtvaartagenda heeft.

Onlangs hield de Tweede Kamer een spoeddebat over de doorstart van Twente Airport. Aan het eind van 2007 verliet de luchtmacht dit vliegveld. Daarmee verdwenen faciliteiten, waaronder verkeersleiding, die nodig zijn voor commercieel luchtverkeer. Op initiatief van de Tweede Kamer heeft het kabinet destijds drie miljoen euro beschikbaar gesteld om Twente Airport gedurende drie jaar open te houden voor commercieel luchtverkeer. Dit was dus nog in 2007. Daarmee leek een nieuwe toekomst voor Twente bereikbaar. Door getreuzel bij het ministerie van Financiën, de eigenaar van de grond van het vliegveld, zullen dit jaar echter vrijwel zeker geen commerciële vluchten mogelijk zijn. Dit omdat voor de exploitatie van de luchthaven gedurende die interim-periode van drie jaar een Europese aanbesteding moet plaatsvinden. Minister Bos stuurde pas eind mei 2008 een brief naar de Tweede Kamer waarin hij meldde dat aanbesteding nodig was. Had hij dit eind 2007 gedaan, dan had er in 2008 al gevlogen kunnen worden. Tijdens het spoeddebat hierover uitte de meerderheid van de kamer haar ongenoegen over deze gang van zaken. Feit is dat door het getreuzel van de minister de luchthaven al een jaar onnodig stil ligt, dat potentiële investeerders dreigen af te haken en dat de kans op een succesvolle doorstart steeds kleiner wordt.

Een derde voorbeeld van de oneigenlijke rol van onze minister van Financiën is het niet nakomen van afspraken die zijn gemaakt rond de privatisering van Schiphol. De minister had in die discussie een uitstekend argument met de stelling dat Schiphol een luchthaven van nationaal belang is en dat de rijksoverheid verantwoordelijkheid dient te dragen voor de nationale infrastructuur. In het regeerakkoord is afgesproken dat de privatisering niet door zou gaan en dat er vanuit Schiphol een ‘superdividend’ zou worden uitgekeerd. Dit dividend zou door het Rijk geïnvesteerd worden in de infrastructuur Amsterdam-Schiphol en daarmee ten goede komen aan de positie van onze nationale luchthaven. Nu blijkt dat minister Bos in strijd met die afspraak vierhonderd miljoen euro heeft gebruikt om een gat in zijn begroting te dichten. Dit terwijl investering in de infrastructuur rond Schiphol van groot belang is voor het vestigingsklimaat in de wijde omgeving van de luchthaven en daarmee voor onze nationale economie.

Als de minister van Financiën luchtvaart als melkkoe wil gebruiken dan is daar op zich niets mis mee. Maar die politieke keuze moet dan wel gemaakt worden na een analyse van de gevolgen voor luchtvaart als infrastructuur en de bewuste acceptatie van die gevolgen voor de Nederlandse economie en de Nederlandse samenleving.

Het grote graaien verkopen als milieumaatregel, wat de minister van Financiën en het PvdA-smaldeel doen, is gemakkelijk, huichelachtig en feitelijk onjuist. Straks, als blijkt dat de schade inderdaad groot en onomkeerbaar is, als de minister van Financiën en de PvdA de schouders ophalen met de opmerking dat het zo niet bedoeld was, dat de maakbaarheid van de echte wereld helaas wat tegenviel, is onacceptabel. Gelukkig mag de kiezer daar dan over oordelen.

Binnenkort verschijnt het advies van de Alderstafel over de toekomst van Schiphol. Een uitgelezen moment voor Camiel Eurlings om te laten zien dat er maar één echte Luchtvaartminister is, die wel een goede analyse maakt van de functie en het belang van luchtvaart voor onze Nederlandse samenleving.

Benno Baksteen
Voorzitter Platform Nederlandse Luchtvaart