Benno Baksteen: De dingen op een rijtje

02-04-2005

Luchtvaart is fascinerend. Luchtvaart is altijd in beweging. Luchtvaart leeft. Luchtvaart is dientengevolge een nimmer opdrogende bron van grappige, interessante, verbazingwekkende of anderszins opvallende wetenswaardigheden. Het is dan op z’n minst verwonderlijk dat luchtvaart meestal negatief in het nieuws verschijnt. Luchtvaart zou alleen maar vervuilend en onveilig zijn, een onnodige vorm van transport welke beperkt of zelfs verboden zou moeten worden. We hebben immers de trein en de auto, toch?

Vergelijkingen te over tussen de verschillende vervoersmodaliteiten, waarbij het luchtvervoer niet zelden de zwarte piet krijgt toegeschoven. Ook op het gebied van accijnzen en heffingen ligt de luchtvaart onder vuur, en wordt zij afgeschilderd als een bevoordeelde, en dus oneerlijk concurrent. Met de oprichting van het Platform Nederlandse Luchtvaart (PNL) is een begin gemaakt met het weerleggen van onzin over luchtvaart in de media. En niet zonder resultaat. In haar zesjarig bestaan wordt het PNL in toenemende mate door pers, publiek en politiek ingeschakeld als deskundige en serieuze gesprekspartner en kennisbron en hebben de opvattingen van het PNL wortel geschoten in de roerige luchtvaartdiscussie.

Wat is nu precies de opvatting van het PNL? Heel simpel dit: voor een ontwikkelde moderne samenleving is verantwoorde en marktconforme beschikbaarheid van luchtvaart van levensbelang. Groei dan wel krimp van luchtvaart is een gevolg van de economische ontwikkeling van een land en de daarmee samenhangende toenemende dan wel krimpende vraag vanuit de samenleving. Besluiten aangaande de beschikbaarheid van luchtvaart dienen dan ook gebaseerd te zijn op de uitkomsten van vragen als ‘bestaat er een vraag vanuit de markt naar vervoer via de lucht?’ en als dat het geval is ‘hoe kunnen we deze vorm van transport zo verantwoord mogelijk uitvoeren?’. Blijkt het dat de samenleving niet wil vliegen, dan valt er ook niet veel uit te voeren. Willen we wel vliegen, om pakjes te vervoeren, of om op vakantie of naar een zakelijke afspraak te gaan, dan dient daarbij rekening gehouden te worden met mens en milieu. Met aspecten als veiligheid en geluid moet zeer zorgvuldig omgegaan worden. En ook de invloed op milieu en klimaat verdienen grote aandacht.

Al te vaak blijkt echter dat er door verschillende groeperingen en individuen, laten we zeggen, creatief omgegaan wordt met uitkomsten en analyses aangaande de luchtvaart. Onjuistheden en halve waarheden worden de media ingeslingerd, vooral met als doel de emotie van de Nederlandse burger te manipuleren. Op zich niet meer dan lastig, ware het niet dat de publieke opinie een belangrijke leidraad is in het politieke besluitvormingsproces. Door de pers en politiek te voorzien van deugdelijke luchtvaartinformatie, tracht het PNL deze schadelijke vicieuze cirkel te doorbreken. En, zoals gezegd, met succes.

In het begin van deze column is gezegd dat luchtvaart een nimmer opdrogende bron van vermeldenswaardige wetenswaardigheden is. Een willekeurige greep uit de enorme verzameling:

* De Nederlandse auto´s verbruiken op 1 dag net zoveel brandstof als de gehele General Aviation in een heel jaar.

* Hedendaagse vliegtuigen zijn 70% zuiniger dan de vliegtuigen uit de jaren ’60. De KLM heeft tegenwoordig per passagier nog geen vier liter brandstof nodig per 100 kilometer. In autotermen: de KLM loopt 1 op 28. Een modern vliegtuig als een Boeing 777 gebruikt vaak zelfs niet meer dan 1 liter brandstof per 45 kilometer. En dat alles bij snelheden van 800 km/uur en meer. Kerosine is ook nog eens een hele schone brandstof, waardoor de vervuiling per passagier per kilometer lager is dan de vervuiling die een treinpassagier veroorzaakt.

* Moderne toestellen zijn 75% (20 decibel) stiller dan hun voorgangers in de jaren ’60. Ontwikkelingsafdelingen voorspellen een verdere daling met 6 dB uiterlijk 2010 en 10 dB uiterlijk 2020.

* Van alle mensen die aangeven geluidshinder te ondervinden als gevolg van transport woont 14% langs een spoorlijn, 79% langs een weg en 7% in de buurt van een luchthaven.

* De oppervlakte van het gebied waarin sprake is van geluidsbelasting door een vliegtuig, wordt de noise footprint genoemd. Deze is vele malen kleiner dan een vergelijkbare noise footprint behorende bij een passerende hoge snelheidstrein. In tegenstelling tot een vliegtuig veroorzaakt een trein immers geluidsbelasting gedurende het gehele traject van vertrekpunt tot eindbestemming. De geluidsbelasting die veroorzaakt wordt door een vliegtuig daarentegen is beperkt tot de start en de landing.

* De luchtvaart levert werk aan 24 miljoen mensen. Verwacht wordt dat dat aantal in 2010 tot 33 miljoen gestegen zal zijn. Iedere miljoen passagiers op Europese luchthavens levert 4000 banen op.

* Uitgedrukt in waarde wordt meer dan 40% van de vervoerde goederen door de lucht vervoerd.

* 3,5% van de totale CO2-uitstoot wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. Hiervan komt zo’n 25% op het conto van elektriciteitscentrales, 23% wordt veroorzaakt als gevolg van huishoudelijk gebruik, 19% door industrieën, 12% door wegverkeer, 1% door de scheepvaart en 3% door luchtvaart. De luchtvaart veroorzaakt derhalve 3% van 3,5% = 0,105% van de totale CO2-uitstoot.

* In 2004 verongelukten 8 toestellen per 10 miljoen vluchten, waarbij 428 mensen omkwamen. Dit op een totaal van 1,8 miljard reizigers. In 1945 viel eenzelfde aantal slachtoffers te betreuren, maar toen reisden er slechts 9 miljoen mensen per vliegtuig.

* Van ruim 1000 Nederlanders die in 2001 zijn ondervraagd, beoordeelt 90% het veiligheidsniveau van de luchtvaart als acceptabel. Een enkeling noemt luchtvaart als bron van zorg in de woonomgeving. Omwonenden van luchthavens noemen luchtvaart iets vaker als bron van zorg, maar ervaren over het algemeen een even grote mate van veiligheid in hun woonomgeving als mensen die niet in de buurt van een vliegveld wonen.

Tot zover deze greep uit de omvangrijke verzameling luchtvaartfeiten. Voor de één een eye-opener, voor de ander wellicht een bekend verhaal. Hoe dan ook een basis voor beleid, in tegenstelling tot emotie en onjuiste perceptie welke nu te vaak ten grondslag liggen aan het Nederlandse luchtvaartbeleid.

Benno Baksteen
Voorzitter Platform Nederlandse Luchtvaart