20 jaar Bijlmerramp; vlucht 1862 duurde maar 13 minuten

AMSTERDAM – Vlucht 1862 van de Boeing 747 van de Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al duurde niet meer dan dertien minuten, toen het toestel zich na de start vanaf Schiphol in twee flats in de Amsterdamse Bijlmer boorde.

Het vrachtvliegtuig is op 4 oktober 1992 onderweg van New York naar Tel Aviv en maakt een tussenlanding op Schiphol. Het toestel wordt volgeladen, volgetankt en vertrekt om 18.22 uur vanaf de Zwanenburgbaan. De weersomstandigheden zijn guur met een krachtige wind uit het noordoosten. De Boeing maakt een draai naar rechts om de route Muiden-Nijkerk-Dortmund te volgen.

Boven het Gooimeer klinken er enkele harde knallen. Gezagvoerder Yitzhak Fuchs geeft een noodbericht door aan de verkeersleiding en zegt terug te willen keren naar Schiphol. Intussen breken twee van de vier motoren af en storten in het Gooimeer. De oorzaak is –zo blijkt achteraf– metaalmoeheid van de slagpennen die de motor op zijn plek houden. De piloot verzoekt de luchtverkeersleiding een noodlanding te mogen maken op de Buitenveldertbaan.

Om goed uit te komen voor de landingsbaan en om kerosine te lozen boven het IJsselmeer vliegt het beschadigde toestel eerst nog een rondje boven Amsterdam. Op het moment dat het vliegtuig verder daalt, raakt het onbestuurbaar en schiet het in een scherpe bocht naar rechts. Om 18:35 uur boort het vliegtuig zich vrijwel verticaal vliegend door twee hoogbouwcomplexen in de Bijlmermeer, precies op het punt waar de galerijflat Groeneveen overgaat in Klein-Kruitberg. De gebouwen vliegen direct in brand en storten gedeeltelijk in. In de getroffen flats heerst paniek door de klap en een verwoestende vuurzee. Sommige bewoners springen in doodsangst vanaf de zevende verdieping naar beneden. De ramp kost in totaal 43 mensen het leven, onder wie de driekoppige bemanning en de enige passagier van het vliegtuig.

Bewoners en hulpverleners melden zich in de jaren na de ramp bij artsen met lichamelijke klachten. Ook doen geruchten de ronde over mannen in witte pakken die op de rampplek zouden zijn gezien als bewijs voor een mogelijke geheime of schadelijke lading die het toestel vervoerde. In 1998 start een parlementaire enquête. De conclusies zijn vernietigend over onder meer de informatievoorziening van premier Kok en vicepremiers Jorritsma en Borst aan de Tweede Kamer.